سيد محی الدین حسینی ارسنجانی – شهرمردم

*اشاره:
این روزها نام غزه بر سر زبانها و تحولات این شهر زیبای خاورمیانه ای در صدر اخبار جهان است. اما از جنگ و خون و حملات وحشیانه اسراییل به غزه زیبا بیشتر شنیده ایم تا از تاریخ و فرهنگ و گردشگری این منطقه و این استان زیبای فلسطینی که حقیقتا دیدنی است.غزه یکی از قدیمی‌ترین شهرهای دنیا ست که در سالهای اخیر و بویژه در این روزها به دلیل جنگ و حملات گسترده رژیم صهیونیستی کمتر به چشم توریستها می‌آید. اسراییل تمامی حرکات مردم و کالا های واردشده به نوار غزه را کنترل میکند و این شهر ‌تحت اداره گروه شبه نظامی حماس است .گذرگاه اریز، این روزها تنها محل عبور روزنامه‌ نگار ان خارجی، کارمندان فعال حقوق بشر، دیپلماتها و غزه‌ای های خوش‌ شانسی است که شاید امکان عبور از این گذرگاه داشته باشند.مصر نیز یکی از گذرگاه‌ های غزه را کنترل می‌کند. با این‌ حال، غزه هنوز زیباییهای خودش را دارد و اگر روزی دروازه‌های این شهر به روی صنعت توریسم باز شود،غزه ای ها و فلسطینیهای خوش‌ قلب با تاریخ غنی خود از موج گسترده توریستها پذیرایی خواهند کرد.

*موقعیت جغرافیایی غزه

نوار غزه در موقعیت جغرافیایی ۳۱°۲۵ شمالی ۳۴°۲۰ شرقی در خاورمیانه قرار گرفته‌است.نوار غزه یا باریکهٔ غزه ناحیه‌ای است در ساحل شرقی دریای مدیترانه و در منطقهٔ خاورمیانه که از شرق و شمال بااسرائیل و از جنوب‌ غربی با مصر مرز دارد.این ناحیه با ۲ میلیون و سیصد هزار نفر جمعیت در حدود ۳۶۵ کیلومتر مربع،سومین نقطهٔ پرتراکم دنیاست.نوار غزه یکی از دو تکه سرزمین فلسطینی به همراه کرانهٔ باختری است.غزه دارای مرزی ۵۱ کیلومتری با اسرائیل و مرزی ۱۱ کیلومتری با مصر در نزدیکی شهر رفح است. خان یونس در ۷ کیلو متری شمال شرقی رفح واقع شده و شهر های متعدد در طول ساحل بین این منطقه و شهر غزه واقع شده‌ است. بیت لاهیا و بیت حانون به ترتیب در شمال و شمال شرقی شهر غزه واقع شده‌اند.منطقه گوش کتیف از محلات اسرائیل سابقاً در منطقه سند دون در همجواری رفح و خان یونس، در طول منطقه جنوب غربی ساحل ۴۰ کیلومتر ی دریای مدیترانه واقع شده بود.نوار غزه دارای آب و هوای معتدلی است، که دارای زمستانی ملایم و خشک، و تابستانی گرم و توأم با خشکسالی است.سطح زمین مسطح یا هموار است، و تپه‌های شنی نیز در کنار ساحل قرار به چشم می‌خورد.مرتفع‌ ترین نقطه جز ابوعوده نام دارد که دارای ارتفاع ۱۰۵متراز سطح دریاست. منابع طبیعی فلسطین شامل زمین‌ های قابل کشت حدود یک‌سوم از نوار غزه را زمین‌های آبی تشکیل می‌دهد.

*شرحی کوتاه بر جاذبه های تاریخی و گردشگری دیار غزه زیبا

خبرنگار “شهر مردم “در این مجال بر آن است تا جاذبه های گردشگری و ناگفته های تاریخ کهن غزه را برایتان شرح دهد.امید آنکه فلسطین روی آرامش را ببیند و اسرائیل جرثومه فساد و تباهی در آن سرزمین اشغال شده وجود نداشته باشد تا بتوان به این منطقه زیبای جهان سفر و در آرامش مدیترانه ای این منطقه به تماشای جاذبه های طبیعی،تاریخی وگردشگری غزه زیبا پرداخت.نوار غزه یکی از پانزده سرزمینی است که «مهد بشریت» را تشکیل میدهد.این منطقه دارای قدیمی‌ترین بقایای مربوط به آتش‌های بزرگ و برخی از قدیمی‌ترین اسکلتهای بشر است.شهرهای خواهر با غزه عبارتند از: بارسلونا (اسپانیا)، ترومسو (نروژ)، تبریز (ایران)، تورین (ایتالیا)

*غزه و تاریخ پر فراز و نشیب چند هزار ساله!

برابر آثار مکشوفه و شواهد موجود تاریخی برخی از مورخان و باستان شناسان تخمین زده‌اند که شهر غزه در حدود بیش از ۵۰۰۰ سال قدمت دارد. موجی از امپراتوریها نظیر فرعونها، فنیقیها، کنعانیها، آشوریها، مغولها، بیزانسها، اسکندر رومیها، ایرانیها، عثمانیها و انگلیسیها چندین بار این منطقه را تصرف کرده‌ اند و چشم و نظر به در اختیار داشتن درگاهها و مسیرهای تجاری این شهر به آفریقا و آسیا را داشته‌اند.رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۶۷ میلادی غزه و کرانه باختری را اشغال کرد و آن را زیر قدرت نظامی‌ اش قرار داد.رژیم اشغالگر و حماس تاکنون چندین جنگ خونین را تجربه کردند.این تاریخ پر فراز و نشیب، شکاف فرهنگی،تاریخی و… را در فلسطین عمیق‌ تر کرده و فجایع انسانی بسیار زیادی را هم برای مردمان این منطقه به بار آورده است.

*دهها اثر تاریخی،گردشگری غزه همچنان ناشناخته اند.

مکان‌های مورد توجه برای زمانی که این شهر در جنگ و محاصره نباشد و بتوان در آن به گشت و گذار پرداخت عبارتند از:مسجد جامع عمری، مسجد سید هاشم،مسجد ابن عثمان، مسجد ابن مروان، حرم شیخ ابوالعزم، حرم شیخ اجلین، تل منتار، قلعه ناپلئون، کلیسای سن پورفیروس و…

به گزارش “شهر مردم”غزه همچنین دارای تفرجگاههای جدید متعددی است که در آن جهانگردان و مردم بومی می‌توانند در کنار ساحل، به شنا و استراحت بپردازند.اما تعجبی ندارد که با توجه به‌ تمامی مشکلاتی که غزه با آن روبرو شده، به‌ندرت پول و منابعی برای حفاری‌ها و حفاظت‌های باستان‌شناسی جاذبه‌های تاریخی غزه باقی بماند.الاودول باستان شناس معروف این منطقه در فرانسه دانش‌ آموخته و کمکهایی را از فرانسه و سایر نهادهای بین‌المللی برای کارهایش دریافت می‌کند. ولی بنابر گفته‌اش این هزینه‌ها کافی نیستند و هنوز دلیل کسری بودجه‌اش را مسائل سیاسی می‌داند. او می‌گوید:«مشکل در غزه‌ این است که سیاست بر همه چیز غلبه کرده و هیچ پشتیبانی مالی‌ از باستانشناسی نمیشود.اما پشتیبانی برای ایجاد جنگ زیاد است.اگربرعکس این امر اتفاق می‌افتاد، برای غزه بهتر بود.» هنوز دهها عنوان از اثار تاریخی و جاذبه های گردشگری غزه گمنام و ناشناخته اند که امید است فرصتی برای معرفی انها در پیش چشم مردم جهان و بویژه گردشگران پیش آید.

*قلعه تاریخی قصر در غزه

« قلعه قصر»در واقع یک قلعه‌ قدیمی است که به یک موزه‌ باستان‌شناسی عمومی در قلب شهر غزه تبدیل شده است و از جاذبه‌های تاریخی غزه به شمار می‌رود. سلطان مملوک متعلق به قرن سیزدهم بخشی از این قصر را برای یکی از همسرانش که در غزه او را ملاقات کرده بود، بنا کرد. البته بخش قلعه‌ این مکان تاریخی به قرن هفدهم و زمانی تعلق دارد که فرماندار عثمانی ترکیه آنرا به خانه‌ خود تبدیل کرد.سپس انگلیسیها از آن بعنوان مرکز فرماندهی پلیس استفاده کردند و مصریها نیز آن را به مدرسه‌ دخترانه تبدیل کردند. بتازگی این مکان بعنوان یک موزه باز شده است که توسط وزارت گردشگری فلسطین و با کمک های بین‌المللی اداره می‌شود.

*قلعه ناپلئون (قصرالباشا) غزه

این قلعه در پایین شهر غزه واقع شده و این بنای مستحکم سنگی آن به دوره مملوک بر می‌گردد.این مکان به عنوان قصر الباشا شناخته میشودزیرا ناپلئون چند شب را در این نقطه در مسیر حرکت خود به سوی شهر در سال ۱۷۹۹ سپری کرده‌است.

*حمام السامرا غزه

جاذبه‌ دیگر تاریخی غزه «حمام السامرا» نام دارد که در بخش قدیمی شهرغزه به نام زیتون واقع شده است. این حمام ترکی هنوز هم نام اجتماع سامری (یک شاخه از یهودیت) را به دوش میکشد که پیش‌ ازاین عهده‌دار محافظت از این مکان بود.سامری‌ها هم‌اکنون در کرانه‌ باختری و نابلس متمرکز شده‌اند. لوحه‌ای که در این مکان یافت می‌شود به سال ۱۳۲۰ بعد از میلاد و حاکمیت مملوک بازمی‌گردد. کاشیهای مرمرین این حمام، سقف و شیشه‌های رنگ‌آمیزی شده در طول سال‌ها از بین رفته‌اند اما امروزه از این مکان بخوبی حفاظت و گذراندن ساعاتی در این حمام هرکسی را به عمق تاریخ این منطقه می‌برد.

*مسجد السید هاشم غزه

این بنا در بخش الدراج قرار گرفته، این مسجد یکی از بزرگترین و زیباتر ین مساجد قدیمی در غزه میباشد. مزار هاشم بن عبدمناف، جد محمد که طی سفر تجاری خود در غزه درگذشته‌ است تصور می‌شود در زیر گنبد این مسجد قرار داشته باشد.

*کلیسای سن پورفیریوس غزه

در نزدیکی این حمام کلیسای سن پورفیریوس قرار دارد که کلیسای رومی ارتودوکس شهر غزه است که به قرن ۱۲ تعلق داشته و توسط دیوار هایی از دوران جنگهای صلیبی احاطه شده است.درون این کلیسا با نقاشی‌ های آب رنگ به رنگ های بسیار زیبا و دکوراسیونی باشکوه که این روزها کمتر در غزه دیده می‌شود، پوشیده شده است. این کلیسا به نام اسقف قرن پنجم غزه، یعنی سن پورفیریوس نام‌گذاری شده است که تمامی معابد بت‌پرستی در غزه را بست و پایه‌های اصلی این کلیسا را ساخت.تنها حدود ۱۱۰۰ مسیحی در غزه باقی‌مانده‌اند و ۱/۹ میلیون نفر دیگر مسلمان هستند. تمامی این‌ها سبب شده است تا در اقلیت بودن، این مسیحی‌ها را اندکی اذیت بکند و همچنین محدودیت‌های رژیم صهیونیستی مهاجرت را برای این دسته دشوار کرده است.تعداد کلیسا های باقیمانده در بستر ساحلی شهر غزه، یادآور روزهای دیگری از این شهر هستند.

*مسجد جامع عمری غزه

مکان تاریخی دیگر در غزه، مسجد جامع عمری نام دارد که با نام مسجد جامع غزه نیز شناخته می‌شود و از جاذبه‌های تاریخی غزه است.این مکان، قدیمی‌ترین مسجد در نوار غزه است که هنوز هر روزه از آن استفاده می‌شود.باور بر این است که این مکان در ابتدا یک معبد فلسطینی بوده است که بعد به کلیسای بیزانسی تبدیل می‌شود.پس از فتح غزه توسط مسلمانان در قرن هفتم، این مسجد چندین بار در طی قرن‌های مختلف بازسازی شده است.

*صومعه‌ سنت هیلاریون غزه

این مکان قدیمی‌ترین و مشهورترین بنای مسیحیت است.این صومعه در منطقه‌ای به نام تل ام عامر در نزدیکی نصیرات در غزه‌ی مرکزی واقع شده است. هیلاریون بنیان‌گذار سلطنت فلسطین در حدود ۳۰۰ میلادی بود و گفته میشود این مکان را او ساخته است.