محمد ثابت اقلیدی: رویدادها به کمک توسعه گردشگری فارس می آیندبه گزارش فاطمه مقدم خبرنگار شهر مردم، علاوه بر غنی‌ترین و متنوع‌ترین جاذبه های تاریخی و فرهنگی، وجود جاذبه‌های متعدد طبیعی، فارس را در زمره مقاصد مهم گردشگری ایران قرار داده است، اما ‏همانطور که روشن است، صنعت گردشگری در فارس، از توسعه‌ای که شایستهٔ آن است، برخوردار ‏نشده و همواره به فراخور نگاه دولت به صنعت گردشگری و البته سیاست های خارجی او، توجه ‏مدیران استانی به گردشگری، تحت تاثیر قرار گرفته است. سازمان و بعدها اداره کل میراث فرهنگی فارس، در ‏‏۲۰ سال گذشته، فراز و نشیب های بسیاری داشته است که بخشی از آن به سیاست های کلان کشور و بخش ‏دیگری هم به نگاه و قدرت اجرایی مدیر کل، بستگی داشته است. غیر از آنکه جا به جایی روسای سازمان میراث فرهنگی و بعدها وزارتخانه میراث، اگر به تغییر مدیران کل در استان، منجر نمی شد، بر نحوه تصمیم ‏سازیشان، اثر گذار بوده است و مدیران تا به شرایط جدید عادت می کردند، یا مجبور به ترک پست خود می ‏شدند یا مجبور به تغییر سیاست ها بودند و این تغییر سیاست ها، برنامه ریزی های مدیران این اداره کل را با ‏مشکل مواجه می کرد؛ اما در همین دوره ۲۰ ساله، بودند مدیران تاثیر گذاری که بعضا در عمر کوتاه کاری خود، بر کرسی مدیریت این استان، تکیه زدند و کارهای ‏ماندگاری از خود به یادگار گذاشتند. مدیرانی که از استعداد جذب بودجه و سیاست رایزنی با پایتخت، بهره می بردند و بخت یاری همراهی و همدلی مدیران ارشد استانی را نیز با خود داشتند. محمد ثابت اقلیدی که در دی ماه سال گذشته، بر جایگاه مدیر کلی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس، تکیه زد، از تجربه خوب همکاری در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، برخوردار است و این تجربه، می تواند راه رایزنی با وزارتخانه، برای جذب بودجه یا دیگر برنامه های توسعه ای را هموار کند، حالا که ۴ ماه از دوران مدیریت او گذشته است، «شهر مردم» بر آن شد تا در گفت و گویی، از اهداف، سیاست ها و چالش های پیش روی این مدیر کل، برای توسعه گردشگری و میراث بانی فارس بپرسد.

از مهم ترین هدف دوران مدیریت خود و بزرگترین یادگاری که می خواهید در این سمت، از خود به جا بگذارید بگویید؟

-قطعا یکی از مبانی اصلی مدیریت، برنامه محور بودن است. اینکه بدانیم کجا هستیم و به کجا قرار است برسیم و با چه شیوه ای باید به اهداف تعیین شده، دست یابیم. داشتن چنین برنامه ای، در ابتدا نیازمند شناختی عمیق از مسائل حوزه خود است تا بتوانیم بر اساس ظرفیت هایی، نظیر منابع انسانی، منابع مالی و… برنامه ریزی انجام دهیم. من در این مدت چهار ماه که در این سمت به خدمتگزاری مردم فارس، مشغول هستم؛ با سفر به حدود ۱۷ شهرستان از ۳۷ شهرستان استان، نظیر مردوشت، فیروزآباد، کازورن و… آنها را مورد بررسی قرار دادم تا بتوانم شناخت عمیقی از داشته ها و کارهایی که لازم به انجام است، به دست آورم تا با اولویت سنجی، شروع به اقدام کنیم. از آنجا که در چهار ماه گذشته، مهم ترین اولویتمان نوروز بود، از این رو، آماده سازی اماکن تاریخی را که همه ساله گردشگرپذیری بالایی داشتند، مد نظر قرار دادیم، نظیر مجموعه حافظیه، سعدیه، ارگ کریمخانی، پاسارگاد، محور ساسانی، شامل قلعه دختر و کاخ اردشیر، شهر گور، بیشاپور و تنگ چوگان در کازرون؛ ما با انجام استانداردسازی های ممکن، در این مدت، این سایت ها را برای پذیرش گردشگران نوروزی، آماده سازی کردیم.

-اگر ممکن است درباره سیاست کلی خود برای توسعه گردشگری فارس بفرمایید. می دانیم که شما در اولین جلسه مطبوعاتی خود، بر ایجاد بازارهای جدید برای گردشگری سلامت و زیارت فارس تاکید کردید. بفرمایید آیا بازارهای جدید رصد شده اند و میراث به عنوان متولی گردشگری با امکاناتی که در اختیار دارد، اقدامی برای شناسایی و معرفی این بازارها انجام داده است؟

– همانطور که روشن است، فارس، مزیت رقابتی فرهنگی و زیارتی نسبت به دیگر استان های کشور دارد، در حوزه گردشگری فرهنگی، فارس بازار قدیمی این حوزه است و برندی برای گردشگری فرهنگی کشور، به شمار می رود، از این رو در مرحله نخست، عزممان را با در نظر گرفتن فرمایشات مقام معظم رهبری، بر معرفی جاذبه های زیارتی فارس گذاشته ایم و یکی از کلان پروژه های ما در میراث فرهنگی، پرداختن به معرفی این نوع جاذبه های فارس است. من در ابتدای ورودم به استان، ایده ای را برای توسعه گردشگری زیارت در فارس، مطرح کردم تحت عنوان «مثلث کرامت نور» که در واقع حرم امام رضا(ع)، حرم حضرت معصومه(س) و حرم شاهچراغ(ع)، این مثلث را شکل می دهد و هدف ما این است که با کمک این دو شهر مذهبی پرگردشگر، توانمندی های شیراز در حوزه زیارت را علاوه به مردم کشورمان، به مردم کشورهای شیعی نظیر عراق و آذربایجان، معرفی کنیم. با رایزنی هایی که با تهران داشتیم، فارس به عنوان استان معین کشور، برای بازاریابی گردشگری کشور عراق انتخاب شد و در حال برنامه ریزی هستیم که با اجرای برنامه هایی، توانمندی های کشور را با اولویت استان فارس در کشور عراق، معرفی کنیم. به تبع آن، یک سری تورهای آشناسازی(فم تور) هم برای فعالین گردشگری عراقی، اجرا خواهیم کرد و به دنبال آن هستیم که یک جامعه خاص را که بتواند در حوزه زیارت و سلامت از خدمات استان فارس بهره ببرند، هدف قرار داده و به جذب گردشگر بپردازیم. همچنین فارس، استان معین بازاریابی کشورهای حوزه خلیج فارس است و علاوه بر آن هم، فارس جزو کارگروه هایی است که به بازاریابی در کشورهای روسیه و چین، مشغول خواهد بود.

این فم تورها چه وقت برگزار خواهد شد؟

-ما قبل از عید نوروز، یک فم تور از کشور چین را میزبانی کردیم که اینفلوئنسرها و فعالان حوزه گردشگری، از چین به شیراز آمدند و به معرفی داشته های شیراز، در پیج های خود پرداختند. در نظر داریم به برگزاری مستمر این فم تورها، برای کشورهایی که معین بازاریابی آنها هستیم، بپردازیم.

شما به برگزاری رویداد، برای جذب گردشگر نیز تاکید دارید کمی در این باره بفرمایید

-بله من معتقدم برگزاری رویدادها، می تواند کمک حال جاذبه های گردشگری، برای جذب بیشتر گردشگر باشد، از این رو در صددیم با مشارکت خود مردم، نظیر برنامه یادروز سعدی، به برگزاری رویدادها بپردازیم. در حوزه گردشگری و بازارسازی، یکی از کارهای اساسی ما، برگزاری رویدادهاست، در مبحث رویداد، مقام معظم رهبری در سفرشان به فارس، فرمایشی داشتند که به روایت پیروزی پادشاه ساسانی بر پادشاه روم، اشاره می کرد، روایتی که به صورت نقش برجسته در چهار نقطه استان فارس، تکرار شده است، تنگ چوگان نقش رستم، مردوشت و داراب. در حالیکه در رسانه های غربی، روایاتی بدون سند از شکست هایی که پادشاه روم به ایران تحمیل کرده، منعکس می کنند و مقام رهبری، با توجه به این نقش برجسته ها که شکست والرین پادشاه روم از پادشاه ساسانی را روایت می کند، فرمودند که جواب این روایت سازی ها را با معرفی درست این نقش برجسته ها بدهیم و اشاره کردند «این به آن در». ما بر اساس همین اصطلاح رهبری، به طراحی کمپین «این به اون در» پرداختیم و منتظریم در اولین سفر دکتر ضرغامی به شیراز، از این کمپین، رونمایی کنیم. این کمپین، خود در حوزه رویداد و در حوزه محیطی، تغییر و تحولی اساسی در گردشگری فارس، ایجاد خواهد کرد، برای نمونه، ما با شهرداری های کازرون، داراب و مرودشت که میزبان این نقش برجسته های ساسانی هستند، تعامل برقرار کرده ایم تا المان ها و مجسمه هایی از این نقش برجسته ها، ساخته و در مکان هایی مشخص نصب کنند. از سوی دیگر با راه اندازی آزادراه شیراز- اصفهان، در رفت و برگشت از تهران، اصفهان و کاشان به شیراز، چهار ساعت صرفه جویی در زمان گردشگر، ایجاد شده است، روایتگری این رویداد، می تواند به جذب گردشگر بیشتر منجر شود. یکی دیگر از کارها، همکاری با سایر دستگاه ها، برای برگزاری رویداهای مشترک است، نظیر مذاکراتی که با مدیر کل ورزش و جوانان فارس داشتیم تا شیراز میزبانی مسابقات ملی و بین المللی ورزشی را بر عهده بگیرد که خود منجر به جذب گردشگر خواهد شد. همچنین ما در صددیم اواخر آبان تا اوایل آذر، جشنواره ملی چند رسانه ای میراث کشور را میزبانی کنیم که این جشنواره، اهمیت بسیار زیادی دارد و باعث رقابت میان چند استان می شود. البته سیاست کلی ما، در این زمینه نیز طبق نظر وزیر محترم میراث، این است که امور حکمرانی در حوزه میراث، گردشگری و صنایع دستی را به ‏صورت عملیاتی، به مردم منتقل کنیم.

درباره خصوصی سازی و جذب مشارکت مردمی، همواره از مدیران کل شنیده ایم و موفقیت چشمگیری در آن، کسب نشده است به نظرتان چه چالشی سر راه این هدف وجود دارد؟

– صادقانه بگویم هر وقت اراده بر انجام کاری باشد، چالشی توان ایستادن مقابل آن را ندارد، چون صاحبان اصلی مملکت، مردم هستند و من در این چهار ماه خدمت در فارس، در آماده سازی های اماکن گردشگری برای نوروز یا همین برگزاری رویدادها دیده ام که وقتی خواست مردم اجرا شده و آنها تکریم می شوند، خودشان بهترین صحنه ها را می آفریند.

وضعیت موزه های فارس خوب نیست نه فعالیت آموزشی دارند و نه فعالیت پژوهشی، و در کل منفعل هستند و برخی موزه ها را حتی خود مردم شیراز نمی شناسند، آیا برنامه ای برای فعال تر کردن موزه های تحت نظارت میراث دارید؟

– اساسا استان فارس، با این همه پتانسیل در حوزه موزه، داری فقر است و این واقعیت تلخ انکار ناپذیری است. البته بنای کارهای بزرگی از قبل گذاشته شده است، نظیر موزه منطقه ای فارس که متاسفانه با گذشت بیش از ۱۲ سال از شروع به ساخت، تنها ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. همچنین موزه پاسارگاد که آن هم پیشرفت فیزیکی مناسبی ندارد و اساسا تنها موزه ما در شهر شیراز، موزه پارس است که مقبره کریم خان زند نیز در آن قرار دارد، اما با وجود فقر موزه های دولتی، خوشبختانه در شیراز توسط بخش خصوصی، پیشرفت خوبی در تاسیس موزه ها، صورت گرفته است، مثلا موزه جندی شاپور که سطح آن کشوری است و به لحاظ تخصصی در اشیاء موزه ای و ارائه آثار موزه ای، حرفه ای به شمار می رود که می تواند، الگوی موزه داری در کشور باشد. اما به هر حال، بضاعت و برازندگی فارس، فراتر از این فعالیت هاست. از این رو، برنامه داریم که ساخت موزه منطقه ای فارس را که می دانیم نیازمند بودجه ای کلان است، با جذب بودجه، دوباره شروع کنیم. همچنین با مشارکت بخش خصوصی، در حال برنامه ریزی مدون برای موزه های استان هستیم و ان شاالله این برنامه را در هفته میراث فرهنگی، رونمایی خواهیم کرد و تحولی در امر موزه داری استان فارس، شاهد خواهیم بود. همچنین ما خانه های تاریخی را در مالکیت اداره کل میراث داریم و متاسفانه خوب مدیریت نشده و در تصرف غیر است و ما با بازپس گیری این خانه ها، در صددیم آنها را به خانه موزه های تاریخی، تبدیل کنیم که این کار با مشارکت بخش خصوصی خواهد بود، اما نه به این صورت که خانه ها، تحویل بخش خصوصی شود، بلکه مالکیت با میراث است و همچنان بخشی از کار را اداره کل میراث فرهنگی، به عهده خواهد گرفت و موزه های تخصصی، نظیر خاتم، عشایر و… ایجاد خواهد شد.

گلسنگ، آفتی است که هر از چندی شیوع زیادی در تخت جمشید می یابد، آیا اقدامی برای پیشگیری از تکرار آسیب این آفت صورت خواهد گرفت؟

-آسیب های طبیعی، امری است که به راحتی، نمی توان جلوی آن را گرفت. با بالا رفتن آلایندگی شهرها، امکان تکرار این آسیب، وجود خواهد داشت. از این رو نمی توانیم بگویم رشد گلسنگ ها، مستقیما حاصل خطای انسانی است، گرچه خطای انسانی در آن دخالت دارد، اما این خطا، نامشهود و غیر مستقیم است. گلسنگ ها، تهدید و آسیب مزمنی است که تخت جمشید را در بر گرفته است و از حدود ۱۷ سال پیش تا کنون، کارگاه های مرمت به صورت مستمر در تخت جمشید، فعال هستند و روز به روز هم بر تجربه مرمتگران و همچنین ابزارهای تخصصی، برای مقابله با این پدیده افزوده می شود و اتفاقات خوبی هم افتاده و فضاهایی که به گلسنگ، مبتلا شده بود به خوبی درحال پاکسازی است. مسئله این است که در عرصه میراث، گاه ابراز دیدگاه هایی می شود که چندان حق و روا نیست. باید خدمت مردم شریف فارس عرض کنم که ما اهتمام جدی، بر حفاظت از میراث فارس داریم، از این رو در چند روز گذشته، میزبان دکتر ده پهلوان، ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور و معاونین و روسایی پژوهشگاه های تخصصی بودیم و ان شاالله در پی مذاکرات صورت گرفته، در حوزه مرمت و کاوش، تحولاتی مثبتی خواهیم داشت که اتفاقات خوبی را در حوزه پژوهشگاه میراث، شاهد خواهیم بود. همچنین به مردم فارس، قول می دهیم که در محورهای زندیه،  حافظیه، موزه باغ نظر، تخت جمشید و محورهای گردشگری شهرستان های کازرون و فیروزآباد که قطب های فرهنگی استان هستند، تحول چشمگیری از نظر مرمت، فضای سبز، تابلو های راهنمای گردشگری‏، شاهد خواهند بود و تحولی در اماکن گردشگری، رقم خواهیم زد که منجر به الگو سازی در کل کشور، خواهد شد. ‏مثلا در ارگ کریمخانی، به لحاظ فیزیکی، همان اتفاقی که در تخت جمشید انجام شد یعنی نصب پلکان های چوبی بر روی پلکان های سنگی، انجام می شود و مسیر پیاده روی چوبی، ایجاد می کنیم تا بازدید کنندگان ارگ، به سبب بالا و پایین بودن سنگ ها، با دشواری جا به جا نشوند و از این پیاده راه های چوبی، با امنیت و رفاه بهتری، به بازدید از این اثر مهم زندیه، بپردازند. همچنین با در اختیار قرار دادن فضا در این محورها، به اساتید گردشگری، این سایت ها، به محیطی برای انتقال دانش در حوزه صنایع دستی، تبدیل خواهند شد تا اساتید، بتوانند دانش خود در تولید صنایع دستی را به علاقمندان این رشته ها، منتقل کنند.

به عنوان آخرین سوال، آیا اداره کل میراث، بالاخره موفق به جذب ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه مشارکت اجتماعی وزارت نفت شد؟

در بحث مشارکت های اجتماعی وزارت نفت، ۱۰۰ میلیارد تومان از سفر اول رئیس جمهور، برای مرمت بازارهای فارس، تعلق گرفته که به لطف تلاش شبانه روزی همکارانم در میراث، متراژ و برآورد هزینه انجام شد و یک مرحله مناقصه در قبل از عید، برگزار گردید که موفق به انتخاب پیمانکار ذی صلاح نشدیم و در نهایت پروژه بازار وکیل و بازارهای ریزدانه جنبی آن را به نیت چهارده معصوم، به چهارده پروژه کوچکتر، تقسیم کرده ایم و اکنون موفق به تعیین پیمانکار، برای جذب ۵۰ میلیارد تومان این بودجه شدیم و در حال انعقاد قراردادها، با این پیمانکاران هستیم. همچنین علاوه بر این ۱۰۰ میلیارد تومان، ۳۰ میلیارد تومان برای مرمت مساجد تاریخی، اختصاص یافته است که همکاران ما، در حال آنالیز پروژه های مرمتی بناهای مساجد هستند و در نظر داریم، با اولویت مساجد در معرض تهدید، اقدام به مرمت مساجد کنیم.