تولید دارو، صنعتی خودکفا اما وابسته به واردات و نرخ ارز!به گزارش الهام فیروزی ، خبرنگار شهر مردم ، اگرچه دستیابی به موفقیت ۹۸ درصدی، حتی خودکفایی در تولید دارو، موضوعی بوده که چندسالی است، مسئولان در حوزه دارو و درمان از آن سخن می گویند، مصداق این امر، اظهار نظر اخیر سیدحیدر محمدی، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو است که بیان کرده است؛ تقریبا به خودکفایی ۱۰۰ درصدی در تولید دارو رسیده‌ایم، اما به نظر می رسد، شرایط عینی و تهیه اقلام دارویی از سوی بیماران به نحو دیگری است و همچنان مشکلات بسیاری وجود دارد که باید آن را از زبان بیماران و خانواده هایی شنید که این روزها، تهیه اقلام دارویی برای آنها، به چالشی جدی تبدیل شده است. داروهایی که یا نایاب شده اند، یا بهای آنها به میزان قابل توجهی افزایش یافته تا به آنجا که تامین هزینه های خرید آن، برای برخی از اقشار، به دغدغه ای جدی تبدیل شده است.

*حال  صنعت دارو خوب نیست

گرانی دارو و کمبود اقلام درمانی بسیار ساده، نشان می دهد، این روزها برخلاف اظهارات برخی متولیان امر، حال صنعت دارو، چندان خوب نیست و توان آنها برای تولید نیز به میزان زیادی کاهش یافته است. به طور مثال، می توان به داروی سولفاسالازین اشاره کرد که مدت هاست بیمارانی که با این دارو درمان خود را دنبال می کنند، ناامید از داروخانه ها باز می گردند، چرا که تقریبا هیچ داروخانه ای، آن را ندارد و مراکز فروش دارو در شهرهای کوچک نیز به بیماران اظهار می کنند، شاید بتوانند در تهران این دارو را پیدا کنند. دارویی که به قول بسیاری از داروخانه ها، داروی خاص و کمیابی نبوده و بهای آن نیز برای هر ورق دارای ۱۰ عدد قرص، ۱۸ هزار تومان است. همچنین داروی ویاس نیز از جمله اقلام دیگری است که در برخی از داروخانه ها، موجود است و آنها نیز هنگام مراجعه بیماران، هر آنچه که پزشک برای آنها تجویز کرده را در اختیارشان نمی گذارند و گاها حدود یک سوم تا دو سوم آن را به آنها عرضه می کنند و از بیماران می خواهند، هنگام پایان این مقدار دارو، برای تهیه مابقی آن مراجعه کنند، این در حالی بوده که در موارد بسیاری با اتمام دارو، بیمار به علت کمبود دارو، موفق به تهیه آن نمی شود و از سر اجبار نه تنها درمان وی نیمه کاره رها می شود، بلکه تبعات عدم استفاده، موجب می شود تا عوارض وی، حتی بیش از شروع تجویز و اقدام به مصرف دارو، بروز کند.

*مواد اولیه دارو از خارج وارد می شود

از سوی دیگر، می توان به اظهار نظر یحیی ابراهیمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در اوایل آبان ماه گذشته، اشاره کرد که از کمبود بالغ بر ۳۰۰ قلم دارو در داروخانه‌ها، سخن گفته بود، کمبودی که البته طبق اظهار نظر وی، دولت زیر بار نمی‌رود و مدام می ‌گوید همه چیز خوب است. وی، البته اشاره به موضوع دیگری نیز دارد که می تواند مقوله خودکفایی در تولید دارو را تحت الشعاع قرار دهد و با اما و اگرهایی همراه کند، اینکه مواد اولیه دارو، از خارج وارد می شود و بنابراین زمانی که مواد اولیه خریداری شده، به موقع به دست کارخانه های ساخت دارو نرسد، تولید دارو نیز متوقف می شود که پیامد این امر، کمبود دارویی خواهد بود که مواد اولیه است اش موجود نیست.

این موارد، در حالی عنوان شده که زمان بر بودن ترخیص مواد اولیه داروها نیز روندی پر چالش است و گاهی اوقات به دلیل طولانی بودن زمان، کیفیت آن کاهش یافته و در نهایت نیز فاسد می شود.

البته کمبود دارو، اما موضوع جدیدی نیست و مدت هاست این چالش، دلنگرانی های زیادی را برای بیماران رقم زده، نگرانی هایی که مزید بر رنج بیماری شده است. به طور مثال، می توان به این مشکل در سال گذشته، اشاره کرد که آبان ماه سال گذشته، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را راهی مجلس کرد تا درباره مشکلات موجود در این زمینه، به سوالات نمایندگان پاسخ دهد.

پاسخ هایی که البته به نظر می رسد، اکنون بعد از گذشت بیش از یکسال از آن، باز هم گره ای از مشکلات بیمارانی که نا امید از داروخانه ها، هنگام تهیه اقلام دارویی مورد نیاز باز می گردند، باز نکرد تا به آنجا که بعد از گذشت سه ماه از سال ۱۴۰۲، کمبودهای دارویی خود را با چهره واضح تری نشان داد، حتی  محمد عبده زاده، رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی کشور نیز که سال ۱۴۰۱ از این موضوع سخن گفته بود که بودجه ۶۹ هزار میلیارد تومانی دارویی، تنها می تواند برای ۳ ماه از سال کافی باشد، با پایان سومین ماه، از کمبود بیش از ۲۰۰ قلم دارو در کشور خبر داد. نکته قابل تامل این بود که به گفته وی، چنین وضعیتی پیش بینی پذیر بوده و  از این شرایط نیز وزارت بهداشت و دیگر نهادهای ذی ربط هم اطلاع داشته اند و می دانستند، کمبود دارو، پیش روی نظام درمانی کشور قرار دارد.

در این میان، اگرچه توپ گرانی و کمبود دارو مانند بسیاری از موارد دیگر، به زمین تحریم ها و گرانی نرخ ارز می افتد، آن هم برای اقلامی که بارها و بارها از خودکفایی در تولید آن، سخن گفته شده است، اما هنوز هم این عوامل، موجب کمبود، نایابی و گرانی داروهای تولید داخل می شوند.

علاوه براین، کمبود نقدینگی هم از جمله مهمترین چالش ها در صنعت داروسازی کشور به شمار می رود که همواره بر آن، تاکید شده است، با این وجود، از چاره اندیشی درباره آن خبری نیست.

به این فهرست، البته موارد دیگری را نیز باید اضافه کرد، مانند بدهی شرکت‌های پخش دارو به شرکت‌های دارویی، بدهکار بودن مراکز درمانی به داروخانه‌ها، عدم پرداخت به موقع مطالبات شرکت ‌های پخش دارو از سوی داروخانه‌ ها که در یک زنجیره به هم پیوسته، موجب می شود، مشکلات در این حوزه، روند صعودی به خود بگیرد و در نهایت، خود را در قالب کمبود اقلام دارویی یا گرانی دارو، نمایان کند. گرانی که البته مسئولان سازمان غذا و دارو، معتقدند مربوط به داروهایی بوده که تحت پوشش بیمه قرار ندارند، چرا که بهای اقلام دارویی بدون بیمه، برای بیماران بالا است. با این وجود، ولی این سئوال هنوز بی پاسخ مانده است که چرا بیمه ها، برخی داروها را مانند بعضی از آزمایش ها، پوشش نمی دهند؟ آیا دلیل این امر، ناتوانی بیمه ها در زمینه پرداخت تعهدات مالی که در زمینه داروها بر عهده دارند، نیست؟ ناتوانی که دلیل آن، گرانی های مستمر داروها است.

عدم ارائه تسهیلات به شرکت های دارویی، از سوی بانک‌ ها هم بحث دیگری است که به این روند، دامن می زند، به عنوان نمونه تیرماه امسال، رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، از پرداخت نشدن تسهیلات ۳۰ هزار میلیارد تومانی به صنعت دارو، گلایه کرد و گفته بود که منتظر هستیم تا فرآیند صدور مجوز شورای پول و اعتبار بانک مرکزی سپری شود. تسهیلاتی که البته بانک مرکزی، آنها را ابلاغ کرده، اما روند اجرایی شدنشان، آنقدر طولانی شده بود که این گلایه را رقم زد.

مجموع این دلایل که بسیاری از آنها، قابل مدیریت بوده و اما به نظر می رسد، عزم راسخی در این زمینه وجود ندارد، ضمن اینکه این پرسش مطرح است، زمانی که ما از خودکفایی ۹۸ درصدی حتی حدود ۱۰۰ درصدی در زمینه تولید دارو سخن می گوییم، چرا باید تولید و بهای اقلام دارویی داخلی، به شدت تحت تاثیر شرایطی مانند تحریم ها و گرانی های مستمر ارز، قرار گیرد؟ آیا خودکفایی، تنها به معنی ترکیب مواد اولیه ای است که وارد کشور می شوند؟ بنابراین هرگونه مشکل در این زمینه، تهیه و تامین دارو را نیز با بحران مواجه می کند. موضوعی مهم که مدت هاست، بیماران و خانواده های آنها تاوانش را می دهند و همواره دچار اضطراب مربوط به مباداهای نایابی یا گرانی دارو هستند، اینکه شاید به این دلایل در شرایطی قرار گیرند که از تهیه اقلام درمانی و دارویی مورد نیاز بیماران خود، ناتوان بوده و ادامه حیات عزیزانشان، به خطر بیفتد، وضعیتی که به دلهره ای مداوم، برای خانواده های بیماران خاص و صعب العلاج حتی با امراض ساده با روند درمانی نه چندان طولانی، تبدیل شده است