جلال الدین عرفانی- خبرنگار شهر مردم‌، شاید در ابتدا موضوعی پیش پاافتاده به نظر بیاید و کمتر کسی به آن توجه داشته باشد، اما واقعیت آن است که وجود سرویس‌های بهداشتی عمومی امروزه به یکی از ضرورت‌های لازم به ویژه در شهر ها و علی الخصوص شهرهای بزرگ و گردشگر پذیر تبدیل شده است، مکانی که اگر نباشد به ویژه در شهر گردشگرپذیری مثل شیراز خود می‌تواند به عنوان یک نقطه ضعف بزرگ رخ نمایی کند، یک مکان بدبو اما در عین حال برای زیست شهری ضروری، عاملی که می‌تواند حتی بر سلامت یک جامعه تاثیر گذار باشد، امروزه در بسیاری از شهرهای جهان یکی از فاکتورهای مهم در امتیاز دهی به خدمات دهی عمومی وجود سرویس‌های بهداشتی تمیز و البته به اندازه کافی است، شیراز هم از این امر مستثنی نیست، اما آیا وضعیت سرویس‌های بهداشتی در شیراز مناسب و مطابق با استانداردهای جهانی است؟پاسخ منفی است چرا که سرویس‌های بهداشتی شیراز نه به لحاظ کیفی و نه از لحاظ کیفی در مطلوبی نیستند، از نظر کمی تعداد سرویس‌های بهداشتی عمومی به نسبت سرانه جهانی بسیار کمتر است و البته از نظر کیفیت آنها نیز پایین تر از حد انتظار هستند، به نوعی که امروز در برخی از نقاط شهر وقتی شهروندی وارد برخی سرویس‌های بهداشتی می‌شويد از آمدن خود پشیمان می‌شود ، از درب و دیوار فرسوده و کثیف و حتی نبود یک شیر آب سالم گرفته تا انواع و اقسام نوشتارهای یادگاری و هرزنامه که بر در و دیوار و البته نبود مایع شستشوی در بسیاری از این سرویس‌ها، این در حالی است که مشکلات عادی سرویس‌های بهداشتی به کنار  برخی از سرویس‌ها تجهیزاتشان حتی درب‌ها، شیرهای آب و لامپ‌های آنها توسط دله دزدها و معتادان متجاهر به سرقت رفته و پولی هم  برای جایگزینی آنها نیست و همه اینها باعث شده تا درب تعدادی از آنها مدت‌ها به روی مردم‌ بسته شود. در این بین اما وضعیت در برخی نقاط به ویژه نقاط،مرکزی بدتر است،اما چاره چیست؟ شاید بهترین راه چاره در این موقعیت استفاده از توان بخش خصوصی باشد چرا که امروز ما در بسیاری از اماکن مرکزی شهر مانند مساجد، مجتمهای تجاری و حتی مراکز پزشکی سرویس‌های بهداشتی را داریم که درب آنها به روی مردم قفل است،به عنوان مثال امروز در محور زند به رغم حضور صدها مطب پزشکان اما درب سرویس بهداشتی این مطب‌ها حتی به روی بیماران خودشان بسته است و روی اکثر آنها این جمله به چشم می‌خورد (سرویس بهداشتی خراب است ) این اما در حالی است که این مراکز درمانی با درآمدهای میلیاردی حتی حاضر نیستند بخش بسیاری اندکی از درآمدشان را صرف خدمت دهی به مراجعین خود کنند،در کنار آنها وضعیت سرویس های بهداشتی مجتمع‌های تجاری هم دست کمی از مطب‌ها ندارد آنها هم که خود عاملی برای تجمع جمعیت در این مکان‌ها هستند حاضر نیستند سرویس بهداشتی خود را در اختیار مشتریانشان بگذارند،در خصوص سرویس بهداشتی مساجد نیز تنها در زمان برپایی نماز درب آنها باز است، اما راهکار چیست؟ در خصوص مطب‌ها شاید بهتر باشد علوم پزشکی حداقل در خصوص محور کریمخان زند که عمده ترافیک و تراکم‌جمعیت آن به دلیل وجود همین مطب پزشکان است در این زمینه تذکراتی به مطب‌ها بدهد. در خصوص مجتمع‌های تجاری اما وضع فرق دارد در این خصوص شهرداری می‌تواند با تقبل بخشی از هزینه ها یا ارائه خدمات نگهداری مثل نظافت سرویس‌ها از آنها بخواهد که سرویس‌های بهداشتی خود را حداقل به  مشتریانشان ارائه دهند و دست آخر در خصوص مساجد نیز شهرداری با توجه به بودجه چند صد میلیارد تومانی که به عنوان مسجد محوری در اختیار مساجد و محلات گذاشته کمی از این بودجه را صرف سرویس‌های مساجد به ویژه آنهایی که در مرکز شهر هستند قرار دهد و از آنها بخواهد سرویس‌های بهداشتی خود را در برای استفاده عموم در طول روز باز بگذارند و به مردم خدمت ارائه دهند، اما بخش آخر استفاده از توان بخش خصوصی است، مانند بسیاری از شهرها حتی تهران که شهرداری سرویس بهداشتی مناسبی را ایجاد می‌کرد و یا در کنار آن یک محل زندگی ایجاد و به شرط نگهداری از سرویس بهداشتی آن را در اختیار افراد نیازمند می‌گذارد و یا اینکه نگهداری سرویس بهداشتی را به فردی واگذار می‌کند و به او اجازه می‌دهد در قبال هزینه تامین و نگهداری سرویس مبلغی اندک از مردم یا حقوقی از جانب شهرداری دریافت کند که البته برخی از این نوع نگهداری حتی آنقدر خوب عمل کردند و  آنقدر تمیز ،پاک و حتی سرسبز بودند که تصویر آنها درشبکه های مجازی منتشر و مورد استقبال هم قرار گرفتند، مدلی از نگهداری این سرویس‌ها که شاید بتوان آن را در شیراز هم اجرا کرد،تا هم سرویس‌های بهداشتی احداث شده تمیز و سالم بمانند و هم اینکه شهروندان و گردشگران با مشکل از این نظر مواجه نشوند، اما شاید مهمترین مشکل شیراز سیستم دوگانه ساخت و نظارت بر خدمات دهی این سرویس‌ها باشد چرا که ساخت،حفظ و نگهداری سرویس‌های بهداشتی پارک‌ها به سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری و سرویس‌های بهداشتی معابر به سازمان مدیریت پسماند واگذار شده که همین تضاد مدیریتی شاید موجب بروز مشکلاتی در سرویس دهی برخی از این مکان‌ها به وجود بیاید، حال اما قرار است با اجرای آیین نامه جامع ساماندهی سرویس‌های بهداشتی تا پایان امسال و یا سال آینده شاهد تحولات خوبی در زمینه خدمات رسانی این مکان‌های بد بو اما ضروری در شیراز باشیم، موضوعی که با رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر شیراز هم مطرح کردیم و وی در پاسخ به خبرنگار ما با اشاره به اجرایی شدن طرح جامع خدمات شهری شیراز از سال قبل  گفت: وقتی ما از طرح جامع خدمات شهری سخن می‌گوییم مانند برخی طرح‌های جامعی نیست که در گذشته مشاور تهیه می‌کرد و بعد در کتابخانه ها خاک می‌خورد. این طرح جامع، طرحی است که باید به سمت اجرایی شدن برود ،چرا که در خصوص مواردی که در این طرح آورده شده اول احساس نیاز کردیم و بعد طرح تهیه شده و حال این طرح لازم الاجراست .

مسعود زارعی با تاکید بر اجرای برخی از بخش‌های طرح جامع خدمات شهری طی یکی، دو سال اخیر گفت:به عنوان مثال ما طرح جامع آتش نشانی را دو سال قبل تدوین و اجرایی کردیم و این دومین سال اجرای طرح جامع اتش نشانی است که در آن از جذب نیرو تا ساخت و سازها، ترمیم و بازسازی تجهیزات و امکانات همگی دیده شده و از دوسال قبل هم بر اساس همین طرح پیش رفتیم.

وی از تدوین آیین نامه جامع ساماندهی سرویس‌های بهداشتی شهر خبر داد و اظهار داشت:بر اساس این آیین نامه ما اطلاعات تمامی سرویس‌های بهداشتی شهر را استخراج کردیم و آن را با آنچه در آئین نامه های جهانی آمده است مقایسه کردیم.

زارعی گفت:بر طبق استانداردهای جهانی امروز شهر وین پایتخت اتریش در زمینه ارائه خدمات شهری بهترین است، ما نیز خدمات و طرح‌هایی که در این طرح ارائه می‌شود را بیرون آوردیم و این را به الگویی برای خدمات دهی در شیراز قرار دادیم .

وی در خصوص وضعیت سرویس‌های بهداشتی شهر هم گفت:در حال حاضر ۳۸۰ سرویس بهداشتی در شهر موجود است که بر طبق بررسی‌های صورت گرفته تا سال گذشته ۱۱۵ سرویس بهداشتی در شهر کم داریم.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر شیراز گفت:بر همین اساس بر طبق ابلاغ صورت گرفته تا پایان امسال ما ۸۰تا۹۰ درصد از سرویس‌های بهداشتی طرح جامع را تکمیل خواهیم و ۱۰ درصد باقیمانده نیز برای سال بعد باقی می‌ماند ،این می‌شود اجرای برنامه و یا مرحله ساخت و بازسازی اما معتقدیم مهمتر از اجرای برنامه و ساخت مرحله حفظ و نگهداری استدکه در این مورد شهرداری را مکلف کردیم که یک بخش خصوصی شرکتی وظیفه نگهداری سرویس‌های شهر را به عهده گیرد.

وی ادامه داد: بر این اساس شهرداری دیگر نه به عنوان مجری بلکه به عنوان ناظر کنترل و نظارت بر خدمات دهی  سرویس‌های بهداشتی را انجام می‌دهد، البته پیش از این هم این بحث مطرح بود که چکار کنیم که حفظ و نگهداری سرویس های بهداشتی را به گونه ای داشته باشیم که در کنار آن مباحث اقتصادی هم دیده شود که درآمدی دائمی هم برای تامین نیازهای نگهداری خودش داشته باشد و به شهرداری اجازه داده شد که طرح آن را تهیه کند.

زارعی گفت:البته چون همه سرویس‌های مثل هم‌ نیستند، نمی‌شود یک نسخه واحد برای همه آنها نوشت. در این خصوص ما به جز سرویس‌های عمومی در برخی اماکن مثل مساجد و مجتمع‌های تجاری هم سرویس‌های بهداشتی داریم که درب آنها بسته است،به همین دلیل نیز شهرداری به ویژه در نقاط پرتردد که زمین مناسب هم برای ایجاد سرویس بهداشتی وجود ندارد می‌تواند برای حفظ و نگهداری این سرویس‌ها قرار داد ببندند و در کنار آنجا تابلو ای نصب شود که اینجا سرویس بهداشتی عمومی است که البته همه این موارد در طرح جامع آمده است .وی اضافه کرد:طرح جامع به خوبی تدوین شده و در اجرا هم‌ تا کنون خوب پیش رفته و در خصوص سرویس‌های بهداشتی هم  امید داریم تا پایان امسال هم بگوییم به فرض ۸۰تا ۹۰ درصد سرویس‌های شهر ساماندهی شدند و ۲۰ درصد مابقی هم تا پایان سال 1405 انجام شده و آن زمان می‌توانیم بگوییم شیراز شهر مناسب در دسترسی سرویس بهداشتی است.

زارعی گفت: امروز بر طبق استاندارد جهانی در شهرهای بزرگ باید حداکثر در شعاع هر ۵۰۰ متر یک سرویس بهداشتی عمومی وجود داشته باشد که البته این جز سرویس‌های بهداشتی دیگر بخش‌ها است این سرویس‌ها جز همان هایی است که شهرداری حفظ و نگهداری آن را به عهده دارد.

وی در خصوص میزان هزینه ساخت هر چشمه سرویس بهداشتی اظهار داشت:در این خصوص پیش از این هم در فضای مجازی این موضوع مطرح شد اما واقعیت آن است که هزینه ساخت و نگهداری سرویسهای بهداشتی یکسان نیست و این باز می‌گردد به مصالح، تجهیزات، امکانات و حتی زمینی که در آنجا سرویس بهداشتی ساخته می‌شود چون سرویس بهداشتی را می‌شود با همه نوع اجناسی

می‌توان ساخت، به عنوان مثال ما در بازار سرامیک دسته چندم از متر مربعی ۵۰ هزار تومان داریم تا بیش از یک میلیون تومان پس نمی‌توانم قیمت مشخصی اعلام کنم چون قیمت اجناس و البته نوسانات بازار بسیار زیاد است و همه اینها در زملن و به روز قابل اعلام است .

وی در پاسخ به این سوال که آیا بخش خصوصی می‌تواند دراین خصوص ورود کرده و در مقابل درآمدی را کسب کند گفت: در آمد این سرویس‌ها حتی اگر اجازه بدهیم نیز بسیار کم است و بعید است که بخش خصوصی برای ساخت سرویس بهداشتی و کسب یک درآمد اندک وارد شود، مگر اینکه بگوید من زمین مناسب ساخت سرویس بهداشتی را دارم و اگر شهرداری در کنار آن یک امتیاز مثل ساخت واحد تجاری بدهد حاضرم سرویس بهداشتی هم بسازم و آن را هم نگهداری کنم که این نیز در طرح جامع دیده شده که اگر سرمایه گذاری اینگونه قصد همکاری داشته باشد ما آماده همکاری هستیم.