معاون توانبخشی بهزیستی فارس:
درصد افراد معلول ذهنی که به شغل واقعی می رسند بسیار کم و انگشت شمار است ‏
نگردید، شیراز موسسه خیریه آموزش معلولان ذهنی ندارد!

فاطمه مقدم/ شهر مردم: اکثر مردم، شناخت درستی از توانایی معلولان ذهنی ندارند و اغلب افراد، درباره آنها یک تصور کلی و اشتباه دارند «آموزش ناپذیران ِ ناتوان». از این رو، این قشر از افراد کم توان ذهنی، هنوز از رفاه اجتماعی آن طور که شایسته آنهاست، برخوردار نیستند؛ و اغلب در جامعه، احساس امنیت اجتماعی و اقتصادی ندارند و به همین رو، از زندگی مطلوب و معمولی در خور توانایی هایشان، برخوردار نشده اند. حال آنکه معلولیت ذهنی، درجات مختلفی دارد و از خفیف و آموزش پذیر تا عمیق و اصطلاحا ایزوله و نیازمند نگهداری در موسسات توانبخشی را شامل می شود. از این رو، در این طیف هستند افراد کم توانی که با آموزش های مدرن می توانند توانمندی های خود را بروز دهند. اکنون در دنیا، از روش هایی چون بازی درمانی، قصه درمانی، تئاتر درمانی و نقاشی درمانی برای تربیت معلولان ذهنی در کاهش پرخاشگری، رشد همکاری و کارهای گروهی و همچنین بهبود تکلم، استفاده می شود که در ایران نیز برخی از آنها، دارای کاربرد است. گرچه اغلب این معلولین، تا سن ۱۴ سالگی در مراکز بهزیستی، می توانند آموزش بگیرند، اما پس از اتمام دوره آموزش رسمی در سازمان آموزش و پرورش استثنایی، بی کاری و خانه نشینی همدم اکثر نوجوانان مبتلا به ناتوانایی های ذهنی میشود. اینجاست که سازمان های مردم نهاد و خیریه ها، می توانند وارد عمل شده و با برگزاری دوره های آموزشی مختلف، زمینه فعالیت شغلی برای آن قشر سرگردان و خانه نشین جامعه را فراهم کنند و چالش آینده مبهم و نبود استقلال نسبی را از پیش روی خانواده های نگران آنها بردارند. موسساتی که در شیراز فعلا موجود نیستند.
🔷 شیراز حتی یک مرکز آموزش افراد معلول ذهنی بالای ۱۴ سال ندارد
یک فعال حوزه کودکان کم توان ذهنی، در گفت و گو با شهر مردم، گفت: پس از تعطیل شدن تنها مرکز آموزش و حمایت از فروش آثار دستی افراد معلول ذهنی و سندروم دوان بالای ۱۴ سال در دوران کرونا، متاسفانه هنوز هیچ مرکزی برای بروز توانایی های این قشر، در زمینه هنرهای دستی و موسیقی در شیراز، راه اندازی نشده است.
این فعال حوزه کودکان معلول ذهنی که نخواست نامش در گزارش درج شود، افزود: برخی از این افراد و کودکان، خلاف آنچه تصور می شود توانایی های خوبی برای کسب برخی مهارت ها دارند که در صورت آموزش منظم و مداوم، امکان بروز آن را خواهند یافت و آن طور که من در جریانم به جز آنکه موسسه ای برای این افراد وجود ندارد، به تازگی سختگیری هایی برای صدور مجوز آموزشگاه نیز به قوانین، اضافه شده است.
این فعال حوزه کودکان معلول ذهنی، در ادامه با تاکید بر اینکه در گذشته اختیارات مدیران سازمان های مردم نهاد، برای کمک گرفتن از نیروهای انسانی داوطلب، همکاری بیشتر بود، گفت: اکنون به سبب آنکه خیریه ها، زیر ذربین هستند، دست آنها در استفاده از داوطلبان، بسته تر شده است و همانطور که میدانید بخش بزرگی از کارهای این خیریه ها از جمله کارهای آموزشی با استفاده از نیروهای داوطلب و بدون پرداخت هزینه، انجام می شد. خانواده ها نیز آموزش لازم را برای فراهم کردن سرگرمی و پروراندن توانایی های نوجوانان کم توان، ندیده اند و اکنون نیز موسسه ای در شیراز به این کار، فعال نیست. در حالیکه امکانات تهران، برای کودکان و بزرگسالان کم توان ذهنی، بسیار بیشتر است و برای این افراد، حتی امکان درآمدزایی و اشتغال به کارهای مناسب با توانشان نیز فراهم شده است. نظیر همان کافه «دانتیسم» که اولین کافی‌شاپ خودگردان افراد اوتیسم و سندرم داون کشور است یا همان کارخانه تولید نان ماشینی که از کارگران سندروم داون استفاده می کند. در واقع انجمن سندروم داون که در تهران است، زمینه های فعالیت بسیاری از افراد معلول را فراهم می کند، از به کارگیری این افراد در کارگاه های سفال تا آموزش دادن برای ورود به کارهایی که نتیجه آن، ایجاد اشتغال و ورود به بستر جامعه است . در حالیکه در شیراز به سبب عدم حمایت های لازم، افراد کم توان ذهنی و سندورم داون، امکان بروز توانایی هایشان را ندارند و پس از گذراندن دوران چند ساله مدرسه، از ۱۴ سالگی به بعد در گوشه خانه ها در تنهایی زندگی می کنند .
وی، در ادامه اظهار داشت: بهزیستی نیز جز مراکز نگهداری شبانه روزی که مخصوص معلولیت های شدید و عمیق است، آموزش به کم توانان ذهنی را تا سن ۱۴ سالگی، در دستور کار دارد که به سبب کمبود بودجه، امکانات بسیار کمی نیز به این بچه ها داده میشود و تقریبا میتوان گفت که امکانات بهزیستی، در حد صفر است.
تورم برای بخش خصوصی و ان جی او ها، امکان تهیه مکان با رهن و اجاره های کنونی، بسیار دشوار شده است، چرا که هزینه ها، آنقدر بالاست که یک ان جی او باید قادر به جذب کمک های چندین خیر باشد تا بتواند از هزینه های اجاره و استخدام مربی و دیگر هزینه های راه اندازی کلاس های آموزشی، برآید.
وی در آخر با تاکید بر اینکه کودکان سندروم داون، مهربان و اغلب بدون مشکلات رفتاری هستند و به آموزش ها و کمک ها پاسخ میدهند، گفت: حیف است که نوجوانانی با این همه توانایی، بدون ظهور و بروز توانایی ها و استعدادهای نفهته شان، به سبب نبود امکانات در خانه ها بمانند، اگر زمینه فراهم شود، این افراد که در صورت آموزش، واقعا میتواند به انجام کارهای اجتماعی بپردازند.

🔷 نمی توان به صرف وجود موارد استثنا امکانات شیراز را کمتر از تهران خواند
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان فارس، در گفت و گو با شهرمردم با اشاره به اینکه هر امکاناتی در تهران برای کودکان معلول ذهنی و سندروم دوان وجود دارد، در شیراز نیز موجود است، گفت: آن نمونه هایی چون کافه دوان یا نمونه های کارآفرینی در کارخانه و شرکت ها برای بچه های معلول را نمی توان امکانات به حساب آورد، این طور کارها، آنقدر موردی و کم تعداد است که نمی توان روی آن، به عنوان کار آفرینی برای این قشر از معلولان، حساب کرد. ما در کشور، کارخانه ای نداریم که ویژه این افراد باشد، بله، کارخانه یا شرکت هایی هست که در کنار کارمندان و کارگران خود، چند کارگر سندروم دوان را نیز پذیرفته اند تا کمکی کرده باشند.
محمد صادق جعفری، در ادامه افزود: ما در مراکز شبانه روزی، آن دسته از معلولان ذهنی شدید را به صورت ۲۴ ساعته نگه می داریم و دسته دیگری که افراد آموزش پذیرتر هستند هم در حد انجام برخی کارهای روزمره آموزش می دهیم، اما کسانی را که مقدار هوششان بالاتر است، بعد از ۱۴ سال به مراکز حرفه آموزی می فرستیم و مقداری بودجه به این مراکز می دهیم تا برای فعالیت های این افراد، به خود بچه ها حقوق بپردازند. عده ای از بچه ها هم هستند که عقب ماندگی ذهنی دارند، اما می توانند درس بخوانند و حتی برخی از آنها تا دیپلم و گاه تا فوق دیپلم را پشت سر میگذارند و این بچه ها، امکان کاریابی بیشتری دارند. اما واقعیت این است که درصد افراد کم توان ذهنی که به شغل واقعی می رسند، بسیار کم و انگشت شمار است هم در تهران و هم در دیگر شهرهای کشور.
جعفری، در ادامه در پاسخ به این سوال که گویا قوانین، برای فعالیت داوطلبین در مراکز ان جی او هایی که به کودکان کم توان ذهنی خدمات می دهند، کمی پیچیده تر شده است، گفت: گروه های داوطلب برای کمک به افراد کم توان ذهنی، حتما باید مورد تایید باشند، چون امکان آسیب زدن به این کودکان، بسیار محتمل است. موسسه ها با همان مجوز هایی که می گیرند، می توانند از مربیان مراکز برای آموزش استفاده کنند، اما اگر کسی از بیرون به عنوان داوطلب برای ارائه یک آموزش خاص در حوزه تئاتر یا موسیقی و غیره، بخواهد در موسسه ها به فعالیت بپردازند، باید مورد تایید ارگان مرتبط قرار گیرد، چون باز هم احتمال آسیب رساندن به این کودکان، از سوی این افراد وجود دارد. از این رو، اغلب کارهای هنری در مراکز ما که تحت نظر بهزیستی است، توسط مربیان خود مراکز انجام می شود و نیازی به استفاده از داوطلبان نیست.
🔷 بعضی از خیریه ها برای انجام هر کاری از بهزیستی پول طلب میکنند
وی، در ادامه عنوان کرد: مراکز بهزیستی در سراسر شهر شیراز، وجود دارد از شهر صدرا تا بلوار رحمت و برخلاف مرکز شبانه روزی ما که تکمیل است، این مراکز آموزشی، ظرفیت خالی بسیاری دارد و هر کودک معلول ذهنی زیر ۱۴ سال، می تواند به این مراکز برای آموزش مراجعه کند.
جعفری، در پاسخ به این سوال که چشم انداز آینده را برای فعالیت خیریه ها را چگونه می بنید؟ گفت : زمینه برای فعالیت خیریه های مایل به کار در حوزه معلولان ذهنی، فراهم است، اما در کشور ما، معمولا خیریه ها، خیریه واقعی نیستند، همین که مجوز گرفتند، تقاضای کمک مالی یا تقاضای گرفتن مکان می کنند. خب دولت اگر میخواست هزینه کند، خودش این مکان ها را فراهم می کرد. مسئله این است که دولت بودجه ندارد و از این رو خیریه ها، باید با جذب منابع مردمی، به تامین هزینه ها بپردازند شاید یکی از دلایلی که خیریه ها از بهزیستی، ابزار نارضایتی می کنند این باشد. برخی خیریه ها، برای انجام هر کاری از بهزیستی، پول طلب می کنند حتی اگر آن کار، سفر بردن افراد تحت پوششان باشد، خیریه به هر طریق باید از نظر مالی مستقل باشد.