‏چالش مدیریت فرهنگی یا حاکمیتی!به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار شهر مردم، در حوزه مدیریت کلان فرهنگ و هنر، تضارب آراء و تفاوت نگاه‌ها میان مدیران از جریانات مختلف سیاسی، همواره ‏به چشم می‌خورد، اما نقطه اشتراک تمامی این تلاش‌ها، در نهایت توجه به نیازهای مردم و تلاش برای ارتقاء ‏سطح فرهنگ عمومی و برگزاری رویدادهای مختلف هنری بوده است. رویدادهایی که برگزاری آن، نشاط را به جامعه باز می گرداند مانند برگزاری جشنواره‌های موسیقی با در نظر گرفتن سلایق عمومی، تسهیل شرایط تولید نمایش‌ برای اهالی تئاتر شیراز و استان، حتی فراهم کردن زمینه برای باز اجرای تئاترهای برجسته هنرمندان پایتخت در شهر فرهنگی شیراز؛ انتخاب هایی که به خوبی ‏نمایانگر این تفاوت‌هاست، تفاوت میان مدیری که صرفا تابع سیاست های حاکمیتی است و مدیری که با خلاقیت شخصی در راستای پاسخگویی به نیازهای فرهنگی جامعه قدم بر می دارد.

در چنین رویدادهایی، واکنش مردمی به اجرای برنامه های این دو گروه، به خوبی بازتاب‌دهنده نوع نگاه ‏و علاقه‌مندی‌های عمومی بوده است. اما گاهی اداره فرهنگ و ارشاد، سرگرم برگزاری اجراها و برنامه‌های متعدد در حوزه‌های مختلف چون موسیقی، هنرهای تجسمی و… می‌شود که به سبب داشتن رویکردهای سیاسی حاکمیتی و به طور صریح، ناهماهنگی با نیاز مخاطبان، انعکاسی در میان توده مردم ندارند. حال آنکه اعتقاد به نقش بنیادی فرهنگ و هنر و فراهم کردن زمینه برای به نمایش درآمدن آثار ‏هنری، مردم را به خود جذب می‌کند و برگزاری هر برنامه، مُبلغ برنامه بعد می‌شود؛ چراکه هنر ناب راه خود را می‌یابد و قابلیت ایجاد گفتمان‌های جدید را فراهم می‌کند؛ چیزی که مردم تشنه آنند. ‎

مدیر کلی که خواسته‌های مردم را سرلوحه سیاست‌های فرهنگی خود قرار می‌دهد، در خاطر مردم ماندگار خواهد شد، چنان‌که نام برخی از پیشینیان به رغم گذشت سال‌ها همچنان باقی مانده است.

همچنین‎‏ مدیر کلی که بتواند بین ‏توسعه آثار کوچک در شهرستان‌ها و روستاهای استان و تسهیل شرایط هنرمندانی که آثاری با اندیشه‌های بلند تولید می‌کنند، تعادل مناسبی برقرار کند، بی‌شک می‌تواند به پرورش فرهنگی ‏پویا و پرمحتوا در استان بزرگ فارس کمک کند.‏ اما بسیار دیده شده مدیران کل  همسو با سیاست های کلان انقباضی در حوزه فرهنگ و هنر که تنها به تولید آثاری ضعیف تمایل نشان می‌دهند که توسط هنرمندان نوآموز، عمدتا بر پایه سنت ها تولید می شود. در مقابل آثاری که هنرمندان نخبه، بیشتر بر پایه موضوعات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی پیچیده می سازند و اغلب حاوی گفتمانی نو و پویاست.

حمیدرضا قانعی، مدیرکل جوان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، سه سال است که سکان‌دار دولتی کشتی فرهنگ و هنر این استان است؛ کشتی‌ای که می‌توان گفت مسیرش را از اکثر هنرمندان متن جامعه جدا کرده است. قانعی اما به گفته خود در این سه سال تلاش کرده اعتماد هنرمندان را جلب کند و این دو کشتی را در یک مسیر بیندازد.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در گفت‌وگو با «شهر مردم» در خصوص عملکرد سه ساله خود ‏به صورت کلان در حرکت حوزه ‏فرهنگ و هنر استان گفت: در راستای مردمی‌سازی ‏‏حوزه فرهنگ و هنر ‏حرکتی مهم انجام دادیم. از گروه‌های فرهنگی و هنری در سطح استان‏ مجموعه حمایت‌هایی کردیم ‏و ‏مجموعه اعتباراتی در اختیار گروه‌ها و مؤسسات قرار دادیم. به این منظور علاوه بر اعتبارات جاری ‏اداره کل، به جذب اعتبارات حمایتی از وزارت ارشاد نیز پرداختیم و همه را در اختیار گروه‌های ‏‏‏فرهنگی و هنری گذاشتیم. البته اعلام فراخوان به گروه‌‏های فرهنگی و هنری ‏برای تولید اثر هنری و برگزاری رویدادها و برنامه‌هایشان با موضوع‌های مهم کشوری از جمله خانواده، جوانی ‏جمعیت و فرزندآوری در سه سال ‏گذشته، جزو جدی‌ترین عناوین این حوزه ‏‏بود که تولید آثار در این زمینه‌ها مورد حمایت قرار گرفت. دیگر عناوین نیز در حوزه ‏تولید اثر یا اجرای برنامه در ‏زمینه دو حادثه تروریستی بود که در حرم مطهر شاهچراغ(ع) اتفاق افتاد و در این حوزه‌ها تولیدات ‏‏‏تصویری و مکتوب داشتیم. میزان کمک مالی ما ‏به گروه‌های مختلف هم در سایت ‏‏وزارت ارشاد موجود است.

حمیدرضا قانعی ادامه داد: در این زمینه‌ها نزدیک به 1200 عنوان برنامه به دست ما رسید که شامل ‏رویدادها، برنامه‌ها و حتی تولید اثر بود. این حمایت به تمامی گروه‌های فرهنگی و هنری اختصاص یافت. ‏قرارگاهی که ساخت چنین برنامه‌هایی را حمایت می‌کرد، خود آیین‌نامه‌ای داشت که یک نماینده از ارشاد، ‏یک نماینده از سازمان برنامه و بودجه و یک نماینده از مجلس تصمیم‌گیری می‌کردند تا از میان ‏برنامه‌های رسیده، مجموعه اعتبارات را تقسیم کنند‎.‎

وی اضافه کرد: در سال‌های 1400 و 1401 به 17 گروه‌ مختلف هنری که در زمینه‌های مذکور ‏تولید اثر کردند، کمک کردیم و امسال این کمک‌ها در قالب قرارگاه شهید آوینی صورت می‌گیرد. این ‏یکی از دستاوردهای کلیِ توجه به گروه‌ها و مؤسسات و برنامه‌ای برای مردمی‌سازی حوزه فرهنگ و ‏هنر بود.

*راه‌اندازی هنرستان‌های موسیقی دختران با توجه به نیاز استان

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در ادامه به تشریح سایر فعالیت‌های این اداره در حوزه‌های ‏موسیقی، تئاتر و هنرهای تجسمی پرداخت و اظهار داشت: در حوزه موسیقی، علاوه بر افزایش تعداد ‏اجراهای کنسرت، دو هنرستان دخترانه هنرهای زیبا راه‌اندازی شده است؛ یکی در شهر شیراز و ‏دیگری در لارستان. این هنرستان‌ها به سبب تقاضای زیاد برای ثبت‌نام، معیارهای گزینشی برای ‏پذیرش دانش‌آموزان در نظر گرفته‌اند‎ که خود نشانه نیاز استان به داشتن چنین هنرستان‌هایی است.‏

در بخش موسیقی نیز به موسیقی ردیف دستگاهی، موسیقی بومی استان، موسیقی مقامی ‏در جشنواره آواها و نواهای رضوی، سوگواره آواها و نواهای عاشورایی و موسیقی اقوام توجه ویژه‌ای داشته‌ایم. ‏همچنین ارکستر سمفونیک فارس در تاریخ یکم اردیبهشت 1401 افتتاح شد که در سه سال گذشته، ما ‏به صورت مستمر در کنار این ارکستر بودیم و سه اپرا روی صحنه بردند.‏

*کمبود پلاتو مهمترین دغدغه اهالی تئاتر

قانعی با اشاره به اینکه از دیدگاه ما تئاتر موتور پیشران باقی هنرهاست، گفت: ما برای توسعه ‏این هنر اعتبارات ویژه‌ای ‏از بودجه‌های کشوری ‏‏گرفتیم و در تئاتر استان هزینه کردیم. این درحالی ‏اتفاق افتاد که در دوره‌های قبل هزینه کردن اعتبارات در این حوزه تعریف نشده ‏‏بود. در حوزه ‏تئاتر در شهرستان‌ها نیز سرمایه‌گذاری ویژه‌ای کردیم که نتایج آن را به زودی در برگزاری تئاتر ‏استانی خواهیم ‏‏دید.‏

‏ میزبانی دو دوره جشنواره تئاتر منطقه‌ای، کسب جوایز جشنواره تئاتر منطقه‌‌ای برای دو ‏نمایش ‏«اسب قاتلین» و ‏‏«دانه‌های کال انجیر» ‏در دی ماه 1401، کسب عنوان «بهترین نمایش به مفهوم مطلق» برای تئاتر‏ «اسب قاتلین» در جشنواره چهل‌ویکم ‏تئاتر فجر در بهمن 1401، کسب دو جایزه چهره‌آرایی و طراحی لباس در چهل‌ودومین جشنواره تئاتر برای نمایش «ایل ‏خونی» ‏و پایه‌گذاری و برگزاری چند جلسه ‏نقد تئاتر با عنوان «دریچه» از دیگر برنامه‌های اجراشده در حوزه تئاتر بود که قانعی به آن اشاره کرد. ‏

مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در خصوص میزان موفقیت برای بازگرداندن اعتماد هنرمندان به ارشاد ‏که جزو اهداف اولیه او بود، گفت: من تلاش بسیاری برای بازگشت اعتماد هنرمندان به اداره کل ارشاد ‏کردم که تا حدی نیز موفق بودم و در مواردی هم این اتفاق نیفتاد. ‏اما ماجرا این است که بازگرداندن رونق ‏به فضای فرهنگی و هنری استان در دوره پس از کرونا کار مهم و دشواری بود که از سال 1400 تاکنون صورت گرفته است. طبیعتا به دلیل سال‌های کرونا هنرمندان درون‌گراتر شده بودند ‏و چون نمی‌توانستند کار کنند، امیدشان را از دست داده بودند. حال آنکه در این سه سال تلاش کردیم و امید را ‏افزایش ‏دادیم اما اینکه آیا توانسته‌ایم اعتماد هنرمندان به اداره کل را بازگردانیم، تا آن سقفی که مدنظر ما بود، ‏این اتفاق رخ نداد و به طور کلی می‌توانم بگویم بخشی از هنرمندان به اداره کل ارشاد فارس اعتماد ‏کردند و بخشی نه. ‏

وی عمده نارضایتی‌های اهالی تئاتر را کمبود پلاتو برای تمرین خواند و گفت: هر چه ‏‏تلاش کردیم در استان برای ‏ایجاد پلاتوهای جدید بودجه بگیریم، نتیجه‌ای نداد و بالاخره با بودجه‌های ‏‏ارشاد برای حل این مشکل، ایجاد پلاتو در ساختمان ‏شماره دو ارشاد (سر کوی زهرا) را آغاز کرده‌ایم ‏‏که به‌زودی در اختیار اهالی تئاتر قرار می‌گیرد. ‏

قانعی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اینکه ما در فضای فرهنگ و هنر به صورت بسته عمل ‏نکردیم، گفت: من در تمام رویدادهای فرهنگی هنری، از ‏برگزاری کنسرت‌های موسیقی و اجرای ‏تئاترها تا برنامه‌های کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد ‏حضور داشته‌ام. از سوی دیگر، ‏برای بازشدن فضای هنری شهر برای اولین بار اقدام به انتشار عکس‌های کنسرت‌های برگزارشده در ‏شهر کردیم، در حالی‌که ‏سال‌های پیش این‌طور نبوده است. ‏

وی در خصوص حمایت از رسانه‌های استان گفت: علاوه بر پایه‌ریزی و برگزاری برنامه «دکه» که به ‏دغدغه‌های خبرنگاران می‌پرداخت، من در دوره سه ساله مدیریتم به تسهیل صدور مجوز برای روزنامه‌های جدید کمک کردم، در حالی‌که تمامی رسانه‌های مکتوب استان در نامه به من تقاضا کرده بودند جلوی ‏افزوده‌شدن حتی یک روزنامه به روزنامه‌های استان گرفته شود اما من نپذیرفتم و در این دوره چند ‏روزنامه به استان و شیراز اضافه شد. این در حالی بود که مدیران مسئول روزنامه‌های استان در نامه‌ای ‏به استاندار فارس در ‏خصوص اضافه‌شدن روزنامه‌های جدید اعتراض ‏کردند و خواستند جلوی صدور ‏مجوز برای روزنامه‌های ‏جدید گرفته شود که من با این موضوع مخالفت کردم. ‏

قانعی با تاکید بر اینکه نگاه وزیر ارشاد دولت سیزدهم به حوزه رسانه نگاه حمایتی بود، گفت: با توجه به ‏این موضع، بیش از ‏‏15 جلسه هم‌اندیشی با مدیران مسئول رسانه‌های مکتوب داشته‌ام، مسئولان رسانه‌های مکتوب نیز شورایی تشکیل دادند به ‏اسم «شورای حمایت از رسانه‌های مکتوب استان» که سه ‏جلسه برگزار کرد و من در تمامی آنها شرکت کردم.‏

وی در ادامه افزود: طبیعتا قانون موافق راه‌اندازی روزنامه‌های جدید بنا ‏بر استانداردها است و عدم ‏صدور مجوز برای انتشار روزنامه‌های تازه‌تاسیس به دلیل مخالفت روزنامه‌های ‏قدیمی شهر امری غیرقانونی ‏بود که من جلوی آن ایستادم. حتی جلوی این پیشنهاد تبعیض‌آمیز که تا دو سال نباید به روزنامه‌های ‏جدید آگهی ‏داده شود، ایستادم و طبق قانون بعد از شش ماه در قالب توزیع آگهی‌های دولتی و نظام رتبه‌بندی، از روزنامه‌های تازه‌تاسیس حمایت کردم تا ذره‌ای از حق هیچ روزنامه‌ای ضایع نشود.