متولی حفظ میراث فرهنگی، آثار تاریخی را گرفتاری می‌داند! به گزارش الهام فیروزی،خبرنگار شهر مردم، در حالی که اکنون صنعت گردشگری را باید از مهمترین صنایع توسعه پایدار، در جهان دانست که می تواند فرصت های بزرگی را در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای کشورها رقم زند، از این رو برخی کشورها، تلاش دارند با توجه ویژه به آثار تاریخی خود، حتی اقدامات در زمینه تاریخ سازی، در راستای جذب گردشگر و افزایش میزان سهم خود از درآمد جهانی این صنعت را افزایش دهند، به نظر می رسد، چنین تدبیری نه تنها در نظر مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری کشور وجود ندارد، بلکه گاها با بی توجهی یا انجام اقدامات تعمدی، تلاش دارند تا میراث تاریخی تمدن بزرگ ایرانی را دستخوش چالش هایی بحران زا کرده که در نهایت، موجب حذف بخشی از تاریخ و جاذبه های تاریخی ارزشمند ایران اسلامی شود.

*یک اظهار نظر پرچالش

جدیدترین مصداق بارز در این زمینه، اظهار نظر جدید و بسیار عجیب عزت ا… ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این باره است که «شهر پاسارگاد، به‌ خاطر مقبره کوروش گرفتار شده و مردم نمی ‌توانند، ساختمان بلند بسازند، کشاورزی کنند و دکل بزنند.» جملاتی که سکاندار اصلی ‌ترین نهاد متولی حفظ میراث تاریخی و فرهنگی کشور و مهمترین مسئول رونق گردشگری، آن را بیان کرده است. سکانداری که اما علاوه بر آنچه که گفته است از حریم آثار تاریخی، به عنوان بزرگ ترین گرفتاری تمامی دستگاه ‌ها، یاد کرده است که باید برای آن تصمیم‌ های انقلابی ‌تری گرفت. البته گفته می شود، ضرغامی همچنین گفته است که من این مشکل را حل می‌کنم و زیر میز می ‌زنم.

آنچه که می تواند به معنای عدم مصون ماندن بناهای ارزشمند تاریخی، از گزند وزارتخانه ای باشد که خود اصلی ترین دستگاه نظارتی بر حفظ آثار و بناهای تاریخی در کشور است. بناهایی که علاوه بر به تصویر کشاندن قدمت فرهنگ و تمدن ایرانیان، می تواند سهم قابل توجهی در جذب گردشگر و برون رفت از چالش قدیمی اندک بودن درآمد ایران، از صنعت بزرگ توریسم در جهان باشد.

بناهایی که بخش مهمی از  تاریخ تمدن ایران را به نمایش می گذارد، همان تاریخ تمدنی که آذرماه گذشته نیز محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم افتتاحیه هفته فرهنگی ترکمنستان، آن را مملو از زیبایی، هنر و خلاقیت دانسته است و از آن، در قالب  تاریخ ایران، فرهنگ و تمدن دیرینه این جغرافیای متمدن، یاد کرده است.

آنچه که به طور قطع بناهای پرقدمت، آن هم سازه هایی که بنای آن به دوره های دور تاریخی باز می گردد، دوره زمانی که حتی بسیاری از کشورهای جهان که امروزه داعیه تمدن و فرهنگ دیرین برای خود دارند، در آن دوره، چیزی برای عرضه ندارند. با این وجود، اکنون به نظر می رسد، دوباره بنای تاریخی مقبره کوروش، نخستین پادشاه و بنیان ‌گذار سلسه هخامنشی که به مدت ۳۰ سال، بر بخش های زیادی از آسیا فرمانروایی کرد، در معرض خطر قرار گرفته است. فردی که نخستین منشور حقوق بشر جهان را تدوین کرده است. مقبره فرمانروایی که حتی نیل مک ‌گرگور، مدیر پیشین موزه بریتانیا نیز از نقش شیوه حکمرانی وی، در شکل گرفتن فلسفه سیاسی موسسان ایالات متحده، صحبت به میان آورده است و اینکه «کوروش در دیدگاه بسیاری از متفکران دوره روشنگری، مردی بود که راه حل استقرار مدارای دینی را در حکومت ‌ها پیدا کرده بود، موضوعی که نظر سیاست مدارانی مانند توماس جفرسون، یکی از بنیانگذاران ایالات متحده آمریکا را نیز به خود جلب کرده بود. اظهار نظری که حدود یک دهه قبل، زمانی که منشور کوروش برای نمایش به واشنگتن برده شده بود، مک ‌گرگور آن را بیان کرده بود.

*طرح «باغ حقوق بشر» فراموش شد؟

با این وجود، به نظر می رسد، مهمترین بنای محوطه باستانی پاسارگاد شیراز، چندان اهمیتی برای مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری کشور ندارد.بنایی که حدود دو دهه قبل، به عبارتی در سال ۱۳۸۳، در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است، اما از آن زمان تا به امروز، باز هم در معرض تصمیمات نگران کننده قرار داشته است، به عنوان نمونه، می توان گفت؛ اگرچه اوایل سال ۱۳۹۳ بود که گفته شد، فعالان گردشگری، طرحی را تدوین کرده اند که بر اساس آن، استان فارس و مجموعه های جهانی آن که شامل آرامگاه کوروش نیز می شود، در قالب «باغ حقوق بشر» به جهانیان، معرفی خواهد شد، مجموعه ای که می تواند، نقش بسیار مهمی در جذب گردشگر و برون رفت از چالش طولانی مدت پایین بودن سهم ایران از صنعت گردشگری جهان، به رغم برخورداری از جاذبه های فراوان تاریخی  باشد، اما باز هم این ایده، راه به جایی نبرد تا این بنای چندین هزار ساله، از خطرات انسان ساز، مصون بماند.

*خطر در کمین مقبره دوره پارینه ‌سنگی

به طور نمونه، در سال های اخیر حریم این مقبره، به دفعات به دلیل وجود زمین های کشاورزی یا احداث بناهایی از جمله کارخانه، همچنین اجرای طرح های عمرانی مانند ساخت سد سیوند، در معرض تهدید قرار گرفته است. چندی قبل نیز برخی افراد به فعالیت یک معدن شن و ماسه در نزدیکی حریم این بنای تاریخی یا توسعه گورستان یکی از روستاهای اطراف، اشاره داشتند، آنچه که البته محمد نصیری، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پاسارگاد در گفت و گو با یکی از خبرگزاری ها، تلاش کرد تا دلنگرانی های به وجود آمده در این زمینه را برطرف کند، با این توضیح که عرصه مقبره کوروش، حدود یک هزار و ۵۰۰ هکتار است، بر این اساس، هرگونه ساخت و ساز جدید در آن، غیرمجاز خواهد بود  و این اجازه داده نمی‌ شود.

موضوعی که البته به نظر می رسد، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تصمیم انقلابی خود، آن را نقض کند تا مردم بتوانند در حریم این بنا، ساختمان های بلند مرتبه بسازند، دکل بزنند یا کشاورزی کنند. اقدامی که حتی می تواند نام این سازه پرقدمت و تاریخی را از فهرست یونسکو، خارج کند و نتیجه آن نیز در نهایت از بین رفتن بنایی است که جدا از یادآور بودن فرمانروایی متمدن ایرانیان بر سرزمین های وسیع در جهان، قدمت آن، به دوره پارینه ‌سنگی و آنگونه که برخی از کارشناسان بیان کرده اند به حدود ۵۴۰ سال قبل از میلاد مسیح می رسد.

آنچه که به نوعی گوشزد می کند، نباید منتظر افزایش سهم ایران به عنوان قدیمی ترین تمدن جهانی و کشوری که از جاذبه های فراوانی در جذب گردشگر برخوردار است، از درآمد صنعت پررونق توریسم در جهان بود، آن هم در شرایطی که طبق آمارهای جهانی، گردش مالی بخش صنعت گردشگری در دنیا، پیش از آغاز همه گیری کرونا، ۱۵۰۰ میلیارد دلار درآمد ایجاد کرده، اما سهم کشور ما از این رقم، تنها ۱۲میلیارد دلار، حتی کمتر از یک درصد بوده است. آن هم در صنعتی که پتانسیل های فراوانی در آن داریم و می تواند برای ما، سه هدف گذاری مهم، از جمله ارزآوری، درآمدزایی و ایجاد فرصت های شغلی جدید را محقق کند. با این وجود، اما بی توجهی به حفظ داشته هایی که نیاکانمان برای ما به میراث گذاشته اند، تاریخی که اصالت و تمدن ارزشمندی را به تصویر می کشد و می تواند موجب فخر ایرانیان، حتی رونق و اشتغال در کشور باشد، به این سادگی در معرض تهدید قرار می گیرد.

آن هم با اظهار نظر وزیر که در زمان کسب رای اعتماد در مجلس، برای تکیه زدن بر مسند وزارتخانه مذکور، مخالفان وی، برای تصدی گری در این سمت تاکید داشتند، سوابق وی، سنخیتی با وزارت میراث فرهنگی ندارد که یک وزارتخانه راهبردی است. آنچه که بعد از کسب رای اعتماد و به دست گرفتن سکان هدایت این وزارتخانه، خیلی زود خود را نشان داد، به طور نمونه، وی در سفر خود به استان فارس و بازدیدی که از بافت تاریخی شیراز داشت، به جای استفاده از عبارت بافت تاریخی، از عبارت بافت فرسوده استفاده کرد. چندی بعد نیز زمانی که قصد داشت درباره جنجال ترمیم گنبد یک مسجد قدیمی در شهر اصفهان، سخن بگوید در توضیحاتش به جای نام بردن از گنبد مسجد جامع عباسی از مسجد شیخ لطف‌ا…، یاد کرد، موضوعی که بسیاری از افراد، از آن به عنوان عدم شناخت وزیر با میراث فرهنگی کشور یاد کردند. اکنون نیز بی توجهی به یک بنای ارزشمند، برای ساخت ساختمان و زدن دکل، مقوله ای است که نشان می دهد، نظرات مخالفان وی در هنگام کسب اعتماد، شاید چندان دور از واقعیت، نبوده است.