باغ تخت شیراز؛جاودانه میراثی محصور! به گزارش سيد محی الدین حسینی ارسنجانی ، خبرنگار شهر مردم

*اشاره:

در شیراز و فارس تعدادی از اثار تاریخی قبل و بعد از میلاد مسیح و قبل و بعد از اسلام وجود دارند که یا از دست میراث فرهنگی خارجند و یا به دلیل تعدد و تنوع اثار تاریخی موجود در فارس،بسیاری از آنها رو به تخریب و فراموشی اند.یکی از این اثار که اتفاقا مهم و حائز توجه است اما کمتر شیرازی و استان فارسی از آن بی خبر یا آنجا را دیده است خرابه ها و مابقی عمارتهایی با قدمت چند صد ساله است که در باغی بنام باغ تخت واقع است.متاسفانه امروزه بخش کمی از این باغ به‌ همراه قسمتهایی از حمام تاریخی موجود در آن باقیست و به‌ سختی می‌توان بین آثار به‌ جا مانده و پیشینه شکوهمند این بنا ارتباطی برقرار کرد. این مجموعه در حال حاضر در اختیار نیروهای نظامی( ارتش ) است و به‌ عنوان مرکز علوم و فنون مکانیزه نزاجا (مرکز آموزش پیاده) فعالیت دارد و به همین دلیل امکان بازدید عمومی از این مکان وجود ندارد.

*سیر تغییرات و تحولات باغ تخت شیراز

باغ تخت شیراز نمادی از تاریخ و هنر ایران شناخته می‌شود. با قدمتی که به ده‌ها قرن بازمی‌گردد، این باغ شاهکارهای معماری و باغبانی را در خود جای داده است. از دوران هخامنشی تا دوره قاجار، باغ تخت شیراز تحولات زیادی را تجربه کرده و نقش مهمی در تاریخ این منطقه از کشورمان(شیراز) ایفا کرده است. متأسفانه،در حال حاضر بخش کمی از این باغ به همراه برخی از ساختارهای تاریخی آن پس از  فراموشی رو به ویرانی گذاشته و ترکیب تاریخی آن به هم ریخته و به‌ نظر می‌رسد با برنامه ریزیها باید این مکان به نسل‌های اینده معرفی و نتایجی از زیباییها و ارزشهای فرهنگی آن به ایندگان منتقل شود.باغ تخت قراچه، متعلق به خاندان بزرگ قراچه است.این باغ در ارتفاعات شمالی شهر و در دامنهٔ “کوه باباکوهی” واقع شده و گفته میشود از دوران هخامنشیان به وجود آمده است.باغ تخت بعد از اسلام توسط “اتابک قراچه”، اجداد طایفه قراچه از ایل قشقاییها، در سال ۴۸۰ هجری مجددا احداث گردید و به “تخت قراچه” معروف شد.

*معرفی باغ تخت توسط تارونیه جهانگرد فرانسوی عهد صفویه

این مکان تاریخی گذاری طولانی و پر از شاهکارهای فرهنگی را پشت سر گذاشته است.در قرن نهم،در دوره تیموری، این باغ با حضور زیبا و پررونق خود مورد توجه انبوهی از مسافران و تاریخ‌نگاران قرار گرفت. نوشته اند که تیمور گورکانی،در سفر به شیراز، این باغ را به عنوان یک مکان زیبا و آباد توصیف کرده و حتی خود به ساخت یک کاخ با همین نام در نزدیکی شهر اقدام کرده است.در دوران صفوی نیز، تاورنیه، جهانگرد فرانسوی، در سفر خود به شیراز،از باغ تخت خبر داده و زیبایی آن را تحسین کرده است. او این باغ را به اشتباه “باغ فردوس”نامیده اما توصیفات او نشانگر آن است که وی در واقع از باغ تخت قراچه یاد کرده است. در دوران حکومت آقا محمدخان قاجار،به وسیلهٔ تغییرات و گسترش‌ها، این باغ به “تخت قاجار” تبدیل شد.  در این دوران، باغ به شکل جدیدی طراحی شد و حمامها، استخرها، و عمارات زیبایی افزوده شدند.با فرمان ناصرالدین شاه، باغ تخت به ابعاد بزرگتری گسترش یافت. تغییرات زیبایی در این دوره به شکلی کامل‌تر ظاهر شدند و از این دوره عظمت و شکوه باغ به اوج خود رسید. در دوره پهلوی، با توجه به تصاویری که از باغ تخت برجای مانده نشانگر نقل مکان و تغییرات زیاد در آن هستند. استخرها خشک شده، درختان مرکبات از دست رفته و باغ به وضعیت ویرانی کشیده شد.

*باغ تخت شیراز شاهکاری تاریخی

باغ تخت شیراز نه تنها یک شاهکار تاریخی بلکه یک شاهکاری از تغییرات و تحولات فرهنگی و هنری ایران در دوره های مختلف را به تصویر کشیده به عنوان یک مقصد گردشگری برجسته میتوانست تبدیل شود که بواسطه در اختیار گرفتن یک نهاد دفاعی و نظامی این مهم اتفاق نیفتاد و به همین دلیل مهجور و ناشناخته ماند و بیم آن میرود کا خرابه های موجود در آن نیز بواسطه عدم درست و مستقیم وزادت میراث فرهنگی بیش از پیش منهدم و چنین اثری به کل رو به اضمحلال و فراموشی رود.باغ تخت، در شمال با بلوار جمهوری، در جنوب با بلوار آزادی، در شرق با خیابان جدید قرآن و در غرب با فلکه گاز محصور است.این اثر تاریخی در ۲ آبان ۱۳۵۱، باغ تخت با شماره ثبتی ۹۳۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. متاسفانه امروزه بخش کمی از این باغ به‌همراه قسمت‌هایی از حمام باقی است و به‌سختی می‌توان بین آثار به‌جای مانده و پیشینه شکوهمند این بنا ارتباطی برقرار کرد.این مکان میتواند جاذبه‌ای برای بازدید کنندگان و گردشگرانی باشد که دوست دارند با شاهکارهای هنر و معماری هخامنشی آشنا شوند.