نوروز بی آجیل!،به گزارش الهام فیروزی خبرنگار شهر مردم، نوروز 1403در حالی کمتر از ده روز دیگر از راه می رسد که گرانی انواع کالاهای ویژه این ایام، طبق سنت قدیمی، رسوم رایج ایرانیان، برای آغاز سال نو را هدف گرفته است. آجیل و خشکبار، مصداق های بارزی در این زمینه هستند، که این روزها، خانواده ها تمایل کمتری به تهیه آن دارند، چرا که بالا بودن بهای انواع خشکبار و آجیل که خارج از توان مالی بسیاری از آنها است، موجب شده، اقشار کم درآمد، حتی متوسط تمایلی برای تهیه این اقلام، نداشته باشند.

افزایش قابل توجه نرخ آجیل در 2 سال

به این ترتیب، اگرچه انواع آجیل، به ویژه مغزیجات، سالیان طولانی است، طبق سنت دیرینه ایرانیان، پای ثابت خوراکی های آخرین چهارشنبه سال و ایام نوروز بوده است، اما از فهرست همیشگی و ویژه این روزها، قلم گرفته می شود. آنچه که با گشتی ساده در خشکبار و آجیل فروشی ها و صحبت با فروشندگان این صنف، حتی خریدارانی که مکثی می کنند و منصرف می شوند، به سادگی متوجه آن می شویم.

در این خصوص و به طور نمونه، باید گفت؛ بهای پسته اکبری و احمد آقایی که در سال 1400 معادل 270 هزار تومان برای هر کیلوگرم بود، اکنون در خشکبار فروشی های درجه یک، به قیمت یک میلیون و 250 هزار تومان به مشتریان عرضه می شود. این عدد، برای نوع درجه پایین تر یا در فروشگاه هایی که این کالا را با نرخ پایین تری عرضه می کنند، هم حدود 900 هزار تومان است. همچنین در میادین تره بار نیز پسته اکبری درجه یک که البته کیفیت آن با مشابه خود در خشکبار فروشی ها تا حد زیادی متفاوت است، در محدوده قیمتی 610 هزار تومان قرار دارد.

به این ترتیب، بهای این پسته که از نوع مرغوب آن است، در بازه زمانی تنها دو سال، 4.63 برابر شده، به عبارتی بیش از 460 درصد، افزایش داشته است. البته درباره رشد قیمت ها، در مقایسه با میادین میوه و تره بار هم شاهد افزایش 2.26 برابری (226 درصدی) هستیم.

البته اشاره به این موضوع نیز ضرورت دارد که اگر در این مقایسه، نگاهی هم به قیمت های سال 1398 داشته باشیم، باید گفت در آن سال، قیمت انواع پسته احمد آقایی و اکبری، حدود 170 تا 200 هزار تومان بوده که خود حکایت از تغییرات قیمت قابل توجه، در بازه زمانی چهار ساله دارد.

در این میان، اگر سری به بازارهای فروش انواع بسیار مرغوب و شاید نوع صادراتی نیز بزنیم، با قیمت های عجیب و غیرقابل تصوری مواجه می شویم که خارج از تصور ماست. به طور مثال، در سایت های فروش چنین اقلامی، از جمله دیجی کالا، پسته شور اکبری نچرال در وزن کیلوگرم و در بسته دو عددی به بهای سه میلیون و 399 هزار تومان، در اختیار خریداران قرار می گیرد که این محدوده قیمتی، برای پسته نچرال به بالغ بر چهار میلیون تومان هم می رسد.

این قیمت ها را در شرایطی، شاهد هستیم که البته فعالان حوزه خشکبار و آجیل، تاکید دارند که این اقلام در مقایسه با سال قبل، افزایش قیمتی نداشته و حتی به طور نمونه، بهای پسته نسبت به سال گذشته، ۲۰ درصد کاهش را هم تجربه کرده است. بحثی که شاید در مواردی صادق باشد، اما باز هم دلیل بر این امر نیست که این روزها، خانواده ها قادر به تهیه این خوراکی هستند که چندین دهه است، میزبان نوروزی شان بوده و یکی از اصلی ترین اقلام برای پذیرایی از مهمانانشان.

رشد 3300 تا 500 درصدی قیمت بادام هندی از سال 1398

به این ترتیب، قیمت انواع آجیل در بازار امسال، همخوانی با جیب بسیاری از ایرانیان ندارد و بسیاری از آنها از سر اجبار، مجبور به خرید انواع ارزان قیمت آجیل یا حذف آن می شوند، در این خصوص، مثال دیگر آنکه می توان به بهای این روزهای بادام هندی، اشاره کرد که اگر خریدار آن باشید، باید حدود 900 تا بیش از یک میلیون تومان، برای آن هزینه کنید، خوراکی که در میادین میوه و تره بار هم بهای آن، حدود 610 هزار تومان است. نوعی از آجیل که طرفداران زیادی دارد و البته چهار سال قبل، به عبارتی سال 1398، افراد برای تهیه آن، باید 180 هزار تومان تا 200 هزار تومان برای هر کیلوگرم می پرداختند.

با توجه به آنچه که بیان شد، بادام هندی در چهار سال 5.55 برابر(بیش از 550 درصد) افزایش قیمت داشته است، در ارزان ترین حالت نیز این رشد قیمت، 3.39 برابر (بیش از 330 درصد) بوده است. این روزها همچنین بادام ایرانی هم البته هر کیلوگرم آن، هفتصد و 80 هزار تومان در خشکبار فروشی ها، عرضه می شود که در میادین میوه و تره بار، این رقم حدود 600 هزار تومان است.

آجیل از مهمانی‎ های نوروزی حذف می شود؟         

بر این اساس و با مروری اجمالی، به قیمت های اشاره شده و با احتساب درآمد اقشار کم درآمد و متوسط و سایر هزینه هایی که ایام نوروز برای آنها دارد، به این موضوع پی می بریم که گرانی این خوراکی های پرطرفدار، موجب شده تا بسیاری از افراد، برای تهیه آن و پذیرایی از مهمانانشان، با انواع مغزیجات و آجیل، دو دل شده یا به طور کلی از این خرید، منصرف شوند. البته این روزها، ناتوانی بسیاری از خانواده ها برای خرید آجیل و خشکبار و تلاش شان برای حفظ این آداب و رسوم نوروزی که از اجدادشان به میراث برده اند، موجب شده تا به جای خریداری انواع مغزیجات گران قیمت، به سراغ تهیه انواع دیگری از خشکبار بروند که در مقایسه با بادام، پسته و … بهای پایین تری دارد.

جایگزین‌های جدید و تلاش برای حفظ سنت قدیمی

بنابراین تخمه آفتاب گردان، هسته زردآلو یا بادام زمینی، انتخابی است که اقشار ضعیف حتی متوسط، مد نظر خود قرار داده اند تا حداقل بتوانند، میز خوراکی های نوروزی خود را به نوعی با رسم هر ساله ایرانیان در این ایام، همخوان کنند. هرچند که این نوع از آجیل ها نیز چندان ارزان قیمت نیستند و برای خرید تخمه آفتابگردان ریز، باید برای هر کیلو گرم، حدود 90 هزار تومان و برای نوع مرغوب تر آن، تا 180 هزار تومان برای هر کیلو پرداخت کرد، هر کیلوگرم مغز بادام زمینی ممتاز ایرانی درجه یک هم در میادین تره بار، حدود 275 هزار تومان و در فروشگاه ها، بیش از 300 هزار تومان قیمت دارد. بادام زمینی که در سال 1398، هر کیلوگرم آن، 38 هزارتومان قیمت داشت، اکنون قیمت های موجود در بازار، حکایت از رشد بهای آن به میزان هفت تا هشت برابر دارد.

گرانی دلار تا تدابیر بی‌اثر

در نهایت به نظر می رسد، این بازار نیز مانند سایر بازارها، تحت تاثیر نوسانات صعودی دلار قرار گرفته و مشتریان بسیاری را از دست داده است. تجربه ای که در سال‌های گذشته هم تا حدی شاهدش بودیم، اینکه افزایش نرخ انواع ارزها، موجب می شد تا کالاها، از جمله اقلام خوراکی و مصرفی ویژه نوروز، روند قیمتی رو به رشد پرشتابی را تجربه کنند.

آنچه که بسیاری از بازاریان، دلیلش را تامین برخی از اقلام خشکبار از طریق واردات، عنوان می کنند، هرچند که واقعیت این است بسیاری از انواع خشکبار، تولید داخل بوده، اما به نظر می رسد، پا به پای دیگر اقلام وارداتی نیز بهای آنها افزایش می یابد، روندی که یک رشته آن به ضعف نظارت ها در بازار، گره خورده است و نشان می دهد، بازرسی ها و مدیریت بازار، از سوی دستگاه ها و نهادهای مرتبط، هم دیگر چندان بر بازار و قیمت هایش اثرگذار نیست، موضوعی که شاید موجب شده تا چند روز قبل نیز محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور، عنوان کند، از بازاریان و اصناف، انتظار داریم تا با هماهنگی دولت، بازار شب عید را مقداری کنترل کنند. درخواستی که نشان می دهد، تدابیر اندیشیده شده در این راستا، شاید افق چندان روشنی را ترسیم نمی کند و مبادای نگران کننده اجبار به حذف بسیاری از آداب و رسوم های مربوط به سنت قدیمی نوروز را در پیش روی ما قرار داده است و شاید بتوان گفت؛ نوک پیکان گرانی، آداب و رسوم نوروزی را هدف قرار گرفته است. مواردی که حتی می تواند، باعث کاهش یا حذف دید و بازدید های ویژه این ایام که مصداق بارز صله رحم است، شود، اگر برای آن، چاره اندیشی نشود.