معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی: مصرف سالانه مواد غذایی در کشور بسیار بالاست و نمی‌توان با واردات پاسخگوی این نیاز بود ، به گزارش فاطمه ملوزه − خبرنگار شهر مردم، مراسم افتتاحیه نخستین کنگره ملی «هوش مصنوعی در کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست» دیروز در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز برگزار شد. در این کنگره تعدادی از مسئولان کشوری و دانشگاهی به سخنرانی پرداختند. اهم مطالب مطرح‌شده در این رویداد، به چالش‌ها و مشکلات حوزه کشاورزی مربوط بود و راهکارهای بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای رفع آنها، از مسیر همکاری دانشگاه بررسی شد.

*بحران آب بیش از ۶۰ درصد اراضی کشاورزی را تحت‌تأثیر قرار داده است

معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در افتتاحیه کنگره، با اشاره به کاهش شدید منابع آبی کشور ـ شامل افت ۴۰درصدی بارش‌ها و ۶۷۰درصدی دبی رودخانه‌ها ـ بر ضرورت ارتقای بهره‌وری در بخش کشاورزی تأکید کرد و گفت: این بحران منجر به آسیب‌دیدگی بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد اراضی کشاورزی شده است.

صفدر نیازی‌شهرکی با بیان اینکه امنیت غذایی به ابزاری برای فشار بین‌المللی تبدیل شده، افزود: کشور به خودکفایی غذایی نیازمند است. سالانه ۱۲۰ میلیون تُن مواد غذایی در ایران مصرف می‌شود و ما به ۴۲ میلیون تُن تره‌بار نیاز داریم؛ واردات این میزان از محصولات اساسی مانند تره‌بار به کشور، غیرممکن است.

وی با تأکید بر همکاری سه‌جانبه دانشگاه‌ها (در حوزه تولید علم)، کشاورزان (در بخش تولید) و دولت (در سیاست‌گذاری)، گفت: «تحویل حجمی آب» و «مدیریت الگوی کشت» دو راهکار اساسی برای حل مشکلات تولید هستند.

نیازی‌شهرکی ادامه داد: اگرچه هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین می‌توانند نقش کلیدی در کاهش هزینه تولید داشته باشند، اما چالش اصلی، انتقال این فناوری‌ها به مزرعه و سازگار کردن آن با شرایط اقتصادی کشاورزان است. توسعه زیرساخت‌های لازم، از جمله اینترنت پرسرعت، داده‌های دقیق و ماهواره‌های ملی نیز از پیش‌نیازهای اساسی این انتقال محسوب می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: ارائه راهکارهای عملی و مقرون‌به‌صرفه که ضمن حفظ امنیت غذایی، توسعه پایدار کشاورزی را محقق کند، وظیفه دانشگاه است.

*توسعه هوش مصنوعی در کشاورزی نیازمند حمایت عملی از شرکت‌های دانش‌بنیان است

رئیس مرکز راهبردی ستادهای اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با تأکید بر اهمیت کاربرد هوش مصنوعی در بخش کشاورزی هشدار داد: بدون حمایت عملی و ایجاد بازار برای شرکت‌های دانش‌بنیان، توسعه فناوری در این حوزه با شکست روبه‌رو می‌شود.

عبدالحسین بهرامی با اشاره به فعالیت ۱۱هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور گفت: تنها پنج درصد از این شرکت‌ها در حوزه کشاورزی فعال هستند. برای دستیابی به رشد اقتصادی هشت درصدی در برنامه هفتم، باید این ظرفیت افزایش یابد.

وی افزود: ایران در تحقیقات بنیادین هوش مصنوعی رتبه چهاردهم جهان را دارد، اما در کاربرد صنعتی و اقتصادی در رتبه ۷۵ قرار گرفته است. این فاصله نشان می‌دهد ایران در عملیاتی‌سازی فناوری هوش مصنوعی در صنعت ضعیف عمل کرده است.

بهرامی سه نیاز اصلی برای موفقیت در این حوزه را چنین برشمرد: فراهم‌کردن زیرساخت فنی مناسب، آموزش و توانمندسازی کشاورزان، و دسترسی به داده‌های دقیق و باکیفیت.

وی از راه‌اندازی پروژه «دستیاران هوش مصنوعی وزارتخانه‌ها» خبر داد و گفت: در استان فارس نیز «دستیار هوش مصنوعی وزارت جهاد کشاورزی» توسط تیم دانشگاه شیراز در حال شکل‌گیری است.

بهرامی در پایان با اعلام آمادگی برای حمایت از هسته‌های پژوهشی و تیم‌های فناور تأکید کرد: هدف نهایی، افزایش بهره‌وری، ایجاد ارزش افزوده و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش کشاورزی است.

*ایران در پژوهش و تربیت نیروی انسانی هوش مصنوعی کمبودی ندارد

مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری پژوهشی وزارت علوم در این مراسم با اشاره به پیشینه ۲۰ساله پژوهش در عرصه هوش مصنوعی گفت: کشور در زمینه پژوهش و تربیت نیروی انسانی کمبودی ندارد.

صمد نژادابراهیمی افزود: مشکل اصلی، نبود زیرساخت‌های آماده، توان پردازشی ناکافی و آماده نبودن سازمان‌ها برای پذیرش هوش مصنوعی است.

وی با تأکید بر ضرورت آموزش تصمیم‌گیرندگان وزارتخانه‌ها تصریح کرد: استفاده عملیاتی از این فناوری باید دقیق و بر اساس ضوابط انجام شود.

نژادابراهیمی گفت: هدف از به‌کارگیری هوش مصنوعی، افزایش بهره‌وری در پژوهش و پروژه‌هاست. این فناوری می‌تواند تحلیل داده و پیش‌بینی نتایج را برای پژوهشگران تسهیل کند، اما محدودیت‌های پردازشی و داده‌های غیراستاندارد مانع توسعه کامل آن است.

این مقام مسئول در پایان تأکید کرد: موفقیت هوش مصنوعی در کشاورزی و محیط‌زیست تنها با همکاری نزدیک دانشگاه‌ها، پژوهشگران و وزارتخانه‌ها ممکن خواهد شد.

*هوش مصنوعی ضرورتی انکارناپذیر برای جهش علمی در کشاورزی است

معاون پژوهشی دانشگاه شیراز در این کنگره، هوش مصنوعی را ضرورتی انکارناپذیر برای توسعه کشاورزی دقیق دانست و با اشاره به قرارگیری ایران در کمربند خشک جهان گفت: تغییرات اقلیمی و خشکسالی امنیت غذایی را تهدید می‌کند و ادامه کشاورزی سنتی دیگر ممکن یا مسئولانه نیست.

بهرام همتی‌نژاد تأکید کرد: هوش مصنوعی با بهره‌گیری از داده‌های ماهواره‌ای می‌تواند مصرف آب، کود و سموم را کاهش و بازدهی محصول را افزایش دهد.

وی به اقدامات دانشگاه شیراز در این حوزه از جمله تأسیس پژوهشکده هوش مصنوعی، تشکیل شورای سیاست‌گذاری و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد و نسبت به توسعه بدون ملاحظات اخلاقی این فناوری هشدار داد.

*جوانان با بهره‌گیری مسئولانه از هوش مصنوعی، محور توسعه پایدار هستند 

در پیام سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به این کنگره، بر نقش محوری نسل جوان در بهره‌گیری علمی و مسئولانه از فناوری برای پیشرفت کشور و حفاظت از محیط‌زیست تأکید شده است.

محسن غلامی، مدیر بخش آموزش یونسکو، پیام را در مراسم قرائت کرد.در این پیام آمده است: صلح پایدار تنها از طریق گفت‌وگو محقق نمی‌شود، بلکه نیازمند تضمین توسعه پایدار در همه کشورهاست. چالش‌هایی چون تغییرات اقلیمی یا سوءاستفاده از فناوری‌های نوین، نه‌تنها توسعه را مختل می‌کند، بلکه صلح و آرامش را به خطر می‌اندازد.

یونسکو فناوری را ابزاری توانمندساز دانست و هشدار داد: بسته به نحوه استفاده، می‌تواند بحران‌ها را حل یا تشدید کند.

در بخشی از پیام به بحران آب ایران اشاره شد که آن را مسئله‌ای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی معرفی کرده است.

یونسکو آموزش با رویکرد علمی و اخلاقی را کلید بهره‌گیری درست از فناوری دانست و تصریح کرد: آینده در دستان جوانان است. این دفتر در تهران با همکاری دولت و نهادهای مردمی، ظرفیت‌های استفاده مسئولانه از فناوری را تقویت می‌کند.

در پایان پیام، برگزاری این کنگره در دانشگاه شیراز نماد پیوند علم، فناوری و مسئولیت اجتماعی معرفی شده و تأکید شده است که راه عبور از بحران‌ها، پژوهش و خلاقیت است.