عبدالغفور مصطفایی – خبرنگار شهر مردم، در ادامه‌ی واکاوی فضای حاکم بر بدنه‌ی واحدهای آموزشی که رکن اساسی تعلیم و تربیت را نشانه گرفته، به‌ویژه در سال تحصیلی جدید، این مهم امری اجتناب‌ناپذیر است. در همین راستا، روزنامه‌ی «شهر مردم» بر اساس تکلیف اخلاقی و فرهنگی، در شرایطی که جامعه نیازمند گفتمان و هم‌اندیشی از سوی متولیان و صاحب‌نظران عرصه‌ی آموزش و تعلیم و تربیت است، بار دیگر با یک فعال فرهنگی به گفت‌وگو نشسته و ادامه‌ی تحلیل وی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

اعظم موسوی در پاسخ به اینکه شما به‌عنوان فعال فرهنگی و مسئول آموزشی، چه دغدغه‌ای درباره‌ی حضور دانش‌آموزان در مدارس دارید؟ عنوان کرد: مدتی است به این موضوع می‌اندیشم که چگونه می‌توان رغبت و علاقه‌ی بیشتری در دانش‌آموزان برای حضور در مدرسه و بهره‌گیری از فضاهای آموزشی ایجاد کرد. باور دارم تحقق این هدف باید در بستر مدارس، آموزشگاه‌ها و شیوه‌های نوین آموزشی پیگیری شود. متأسفانه گاهی محیط‌هایی که پیش روی دانش‌آموز قرار می‌گیرند، نه در شأن دانش‌آموز عصر مدرن است و نه با فضای فکری و سلیقه‌ی او که برگرفته از جامعه‌ای در حال رشد و پیشرفت در سطح جهانی است، همخوانی دارد.

وی با تأکید بر ضرورت بهره‌گیری درست از ابزارهای نوآوری در عصر دیجیتال اظهار کرد: سؤال اینجاست که ما، به‌عنوان رهبران آموزشی، تا چه میزان توانسته‌ایم با آغوش باز نوآوری و فناوری‌های عصر دیجیتال را بپذیریم؟ ابزارهایی که ناخودآگاه مخاطبان ما را به سوی خود کشانده و عملاً در خود غرق کرده‌اند. آیا توانسته‌ایم با استفاده از این ظرفیت‌ها، روح ارتباط مؤثر را در مدرسه جاری کنیم؟

مدیر روابط عمومی اداره آموزش و پرورش ناحیه سه در پاسخ به این پرسش که آیا این نهاد متناسب با تغییرات جامعه و ساختار آن به سمت تحول حرکت کرده و در این مسیر تا چه اندازه موفق بوده است، تصریح کرد: این روزها که سرعت رشد، تنوع و تکثر نیازها، شیوه‌ها و محتواهای آموزشی لحظه‌به‌لحظه در حال تغییر است، پرسش این است که آموزش و پرورش تا چه اندازه آموزش در فضای دیجیتال را در کنار روش‌های سنتی دنبال کرده است؟ یا همچنان دانش‌آموزان با حفظ کردن حجم زیادی از دروس و اضطراب ناشی از آزمون‌ها و ورقه‌های امتحانی روبه‌رو هستند. باید پذیرفت که جذب مخاطب امروز نیازمند بهره‌گیری از ابزارها و شیوه‌های نوین و روزآمد است. وقتی می‌دانیم دانش‌آموز ـ و به‌طور کلی کودک و نوجوان ـ همگام با رشد پرشتاب حوزه‌های متکثر ارتباطی، آماج بمباران رسانه‌ای عصر دیجیتال قرار دارد، تغییر فضای آموزشی متناسب با شرایط زیست او در جامعه جهانی، شاید نخستین گام برای علاقه‌مند کردنش به یادگیری و ایفای مسئولیت بزرگ آموزش در آماده‌سازی او برای زندگی باشد.

موسوی با تأکید بر ضرورت بهره‌گیری از روش‌های نوین برای ارتقای یادگیری دانش‌آموزان اظهار کرد: یادگیری مشارکتی، استفاده از منابع متنوع، ایجاد احساس نیاز در معلم برای یادگیری بیشتر ـ که خود به تدریس مؤثرتر منجر می‌شود ـ برنامه‌ریزی دقیق، فراگیری شیوه‌های بهره‌برداری از ابزارهای دیجیتال و توجه به فعالیت‌های فنی، حرفه‌ای و مهارت‌محور از جمله الزامات غیرقابل چشم‌پوشی است. البته نمی‌توان نقش ارتباطات را در این مسیر نادیده گرفت. موفقیت مجموعه‌ای که آن را مدرسه می‌نامیم، وابسته به هم‌افزایی و پیشرفت تمامی عناصر انسانی آن، اعم از دانش‌آموز، معلم، مدیر، معاون، خدمتگزار و اولیاست. به همین دلیل، اگر هر یک از این ارکان خود را بی‌نیاز از یادگیری و ایجاد ارتباط مؤثر بداند، دستیابی به موفقیت امکان‌پذیر نخواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: بر همین اساس، ارتباط در کلاس درس زمانی به موفقیت می‌رسد که معلم و دانش‌آموز در فرآیندی مشارکتی، به دور از تنش و در محیطی صمیمی، همراه با صداقت و احترام، راه دل یکدیگر را بیابند. در این جامعه کوچک که بر پایه ارتباط صحیح شکل می‌گیرد، میزان تنش‌ها کاهش می‌یابد، یادگیری به‌طور طبیعی اتفاق می‌افتد و از همین مسیر می‌توان بهره‌گیری از ابزارهای مؤثر دیجیتال را در ذهن و رفتار دانش‌آموز عصر دیجیتال نهادینه کرد؛ به‌گونه‌ای که در کنار آموزش سنتی، نگاه ویژه‌ای نیز به ظرفیت گسترده این شیوه نوین وجود داشته باشد.

این فعال فرهنگی اضافه کرد: در این میان، نباید از نقش گفت‌وگو غافل شد. گفت‌وگو زبان مشترک ایجاد می‌کند و همین زبان مشترک، زمینه‌ساز شکل‌گیری فکر مشترک است. زمانی که فکر مشترک پدید آید، رویکردی واحد در برابر جهان و رویدادهای آن شکل می‌گیرد. در نهایت، ثمره گفت‌وگو چیزی جز همدلی و همزبانی نخواهد بود.

وی با اشاره به دیدگاه هادی خانیکی در کتاب در جهان گفت‌وگو افزود: این فرآیند در مدرسه نیز کاملاً مصداق دارد؛ جایی که معلم و دانش‌آموز با گفت‌وگوی مؤثر می‌توانند به فهم و همراهی عمیق‌تری دست پیدا کنند.

موسوی با اشاره به اینکه در آموزش، آنچه بر آن تأکید داریم این است که رهبران آموزشی برای یاددهی و یادگیری مدرن و اثربخش باید دیدگاه مشخصی تعریف کرده و به آن باور داشته باشند، افزود: برای رسیدن به نتایج مطلوب، ناگزیر از نوآوری هستیم. با تحقق این باور، فرصت‌های نوین یادگیری بر پایه کیفیت و هدفمند بودن پدید می‌آید و زمینه رشد فراهم می‌شود.

وی با ذکر مثالی از کتاب رهبری نوکیش اثر «برد گوستافسون» ادامه داد: رهبری نوکیش همان رهبری آموزشی متناسب با عصر دیجیتال است؛ رهبری‌ای که دانش‌آموزمحور، مشارکتی و جمعی عمل می‌کند. رهبران نوکیش ضمن پایبندی به دستورالعمل‌ها، همواره می‌دانند که باید یاد بگیرند. این نوع رهبری، نقطه همگرایی بهترین روش‌ها و نوآوری است و در واقع با ترکیب این دو، مسیری تازه برای آینده‌ای روشن و امیدبخش دانش‌آموزان ترسیم می‌کند.

مدیر روابط عمومی اداره آموزش و پرورش ناحیه سه بیان کرد: با چنین تعریفی و در شرایط رشد شتابان ارتباطات جهانی، آماده‌سازی دانش‌آموزان برای ورود و حضور پایدار در این عرصه نیازمند آموزش‌های نوین متناسب با الزامات عصر دیجیتال است. این مسیر، به ناچار با پرورش و تربیت رهبران نوکیش آموزشی و همچنین خلق و پرورش ایده‌های تازه همراه خواهد بود.