سيد محی الدین حسینی ارسنجانی –شهر مردم

در آستانه هفته کتاب و کتابخوانی قرار داریم (۲۴ لغایت ۳۰ آبان ماه). هفته ای که یادآور برپایی نمایشگاه های کتاب و موسم برگزاری جشن های کتاب، زمانه اهدای جوایز کتاب سال، هنگامه برگزاری مسابقات کتاب و کتابخوانی و ایام تجلیل از کتابداران و اهداکنندگان کتاب به کتابخانه های عمومی کشور است. روزگاری کتاب در سبد هزینه کرد مردم، جایگاهی مهم داشت، اما شکاف طبقاتی، فقر مالی و مشکلات اقتصادی مردم، مانع از خرید بهتر و بیشتر کتب مورد علاقه اشان شده است. از دیگر سو، کم‌کاری نهادهای فرهنگی و عدم تبلیغات لازم از سوی رسانه ها و حتی نخبگان، دلیلی بر کاهش آمار و میزان مطالعه در کشورمان است. البته نوع کتابها و کمبود و گرانی حاکم بر بازار کتابهای مهم و مرجع و نبود کتب سودمند و مورد نیاز، بر کمبود سرانه مطالعه و به عبارتی بر فقر کتابخوانی مردم، صحه گذاشته است. هر کتابی که چاپ می شود، مفید مطالعه نیست و مردم، توان خرید همه کتابهای مورد علاقه خود را ندارند. ناشران، توان توزیع کتاب های خود را ندارند. بیشتر کاغذ مصرفی حوزه کتاب و کتابخوانی، صرف چاپ کتب غیر علمی و صرفا کنکوری می شود و سهم کتب مرجع و مفید در زمینه های علوم روز، تاریخ، ادبیات و متون ترجمه از ابزار چاپ و نشر کتاب، ناچیز است. کتاب الکترونیکی هم هنوز جایگاه خود را در بین مردم و حتی نسل جوان و به روز جامعه، پیدا نکرده است. رواج بازار دست دوم و کتب چاپی ممنوعه یا فاقد سانسور و بدون مجوز در کشورمان، حکایت از نوعی هرج و مرج و ولنگاری در صنعت چاپ کشور و عدم نظارت کافی و نا آگاهی ها و بی خبری های مجریان امور فرهنگی از حال و هوای کتاب، با همه مسائل پیرامونی آن است. یارانه کتاب برداشته شده و کتابها، قیمت هایی عجیب و غریب دارند. از آن گذشته، ممیزی های کتابها، درست و دقیق صورت نمی گیرد. سطح علمی بیشتر کتابها، نازل و اغلب رو نویسی است. کتاب خوان ها، با شیوه های علمی کتابخوانی آشنا نیستند و جایگاه ویراستاران حرفه ای کتابها، در عرصه کتاب و کتاب خوانی و نشر کتاب، به درستی تعریف نشده است. افزون بر ۵ درصد کتابهای موجود در دست فروشی ها یا مراکز پخش کتاب، از نوع کتب ضاله و منحرف کننده یا کتابهایی است که در ایمان و عقاید و باورهای جوانان ایرانی، تشکیک ایجاد کرده و به نوعی در متون آنها، تبلیغات فرقه های منحرفه دیده می شود و عرفان های کاذب را ترویج می کند. در کشورمان تاکنون آماری دقیق و رسمی از تعداد کتابخانه داران شخصی، تهیه نشده و اهداکننده های کتاب، رو به فراموشی رفته اند.
کتابخانه های روستایی و عشایری از فقر و محرومیت ناشی از کمبود کتاب، در خود مانده اند، اهل علم و کتابخوان های حرفه ای، دیده نمی شوند و مورد تکریم قرار نمی گیرند. با همه این انتقادات، باید نیمه پر لیوان را هم دید و علاقه روزافزون اقشار گوناگون مردم، به ادامه تحصیل در مراحل بالاتر و خرید ناگزیر کتب بیشتر و مطالعه جدی تر در مورد دانستنی ها، معلومات عمومی، مطالعه دفاتر شعر و متون روانشناسی و…را نباید از نظر دور داشت. دوستداران کتاب و علاقه مندان به باغ و بوستان های دانشمندان که همانا کتابها هستند، در ایران عصر ما، کم نیستند، همانگونه که در صدها سال پیش، کتاب نویسان با نبود امکانات نگارش و چاپ کتاب، شاهکارهای نویسندگی را پدید آورده و کتابهایشان رونق داشته و برخی از آنها در موزه های مهم و معتبر جهان نگهداری می گردد. کتاب در ایران، ماجراهای بسیار دارد از آتش سوزی های عمدی در کتاب خانه های عمومی سده های اخیر گرفته تا سرقت و امحاء کتب خطی و دست نویس و داستان های نگارش کتاب و نوع و نحوه اعطای کتاب از سوی امرا و پادشاهان، تا برگزاری جشن های کتاب و اهدای جوایز به کتاب نویسان برتر و کتابداران نمونه در دوره حاضر که همه آنها حکایت از تاریخ پرفراز و نشیب کتاب و کتابخوانی، حتی کتاب آرایی، جلد سازی و صحافی کتاب و طراحی کتب چاپی و تذهیب کتب ادبی دارد. اجرای برنامه جالب معرفی شهر و روستای دوستدار کتاب، کمک بزرگی را به ترویج امر مهم کتاب و کتابخوانی می کند، اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سایر نهادهای فرهنگی و دستگاه های اجرایی هم باید از حالت رخوت و سکوت در برابر نقدهای نقادان حوزه کتاب، گلایه های نویسندگان و مطالبات ناشرین کتاب بیرون آیند و به اصلی ترین و مهمترین خاستگاه رشد و توسعه جوامع که همانا از راه مطالعه، تحقیق و پژوهش کتاب و کتابخوانی می گذرد، پاسخگو باشد. لازم است به همه کسانی که به طور مستمر، با کتاب و کتابخوانی، سر و کار دارند، بویژه به کتابفروشان، ناشرین، کتابداران، کتاب آرایان، ویراستاران کتب، دارندگان کتاب خانه های شخصی و اهدا کنندگان کتاب، هفته کتاب و کتابخوانی را تبریک و تهنیت عرض نموده، دوام توفیقات و سلامتیشان را در راه توسعه علم و نشر علوم و فنون نوین به عموم مردم جامعه خواهانم.