وقتی صادرات امروز آزاد است و فردا ممنوع؛ بستن قراردادهای بلندمدت غیرممکن است!به گزارش فاطمه مقدم – خبرنگار شهر مردم، استان فارس به گفته سرپرست سازمان جهاد کشاورزی فارس، «ایران کوچک» و ویترین محصولات باغبانی کشور است؛ ویترینی که بخش فروش خارجی آن (صادرات) یا به‌کل تعطیل شده یا به قولی فقط آب‌باریکه‌ای برای ارتزاق تجار و فعالان این حوزه باقی مانده است. فارس با تولید ۱۱.۲ درصد غذای کشور، رتبه دوم کشاورزی ایران را در اختیار دارد و یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انجیر، خرما، مرکبات، زعفران، گل‌محمدی، گیاهان دارویی و سبزیجات در کشور است و بسیاری از این محصولات از نظر کیفیت و کمیت، قابلیت رقابت در بازارهای بین‌المللی را دارند، اما بازار دست رقباست و صادرکنندگان فارسی برای نگه داشتن بخش بسیار کوچکی از این بازار، با قوانین خلق‌الساعه دست‌وپایشان بیش از پیش بسته شده است.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و تره‌بار فارس در گفت‌وگو با «شهر مردم» با اشاره به اینکه استان ما سالیان درازی قطب کشاورزی بود و می‌طلبد حالا که ارتزاق عده زیادی از مردم از کشاورزی و باغداری است، ارزش افزوده بیشتری برای این محصولات ایجاد کنیم، گفت: متأسفانه در سنوات گذشته به سبب سیاست‌های غلطی که دولت، خصوصاً در امر صادرات داشته است، نظیر نابسامانی‌های ارزی و صدور بی‌رویه قوانین خلق‌الساعه، به کاهش قدرت رقابتی صادرکنندگان و در نتیجه کاهش آمار صادرات میوه و تره‌بار فارس منجر شده است.

هادی حنایی جهرمی با تأکید بر اینکه صادرات محصولات باغی و تره‌بار در استان به سبب هزینه‌های سربار به‌صرفه نیست، درخصوص شرکت در اکسپو گفت: ما در این اکسپو غرفه نداریم، اما برای شرکت در تالارهای B2B در اکسپو شرکت خواهیم کرد.

وی در ادامه افزود: در همه‌ جای دنیا صادرکننده و تاجر برای شرکت در اکسپو سر و دست می‌شکنند، اما برای ما صادرکنندگان میوه و تره‌بار، شرکت در اکسپو چالش‌های زیادی دارد؛ چرا که ما حتی با همین مشتری‌هایی که محدود به کشورهای همسایه و تجارت منطقه‌ای شده‌اند، نظیر پاکستان و عراق، هم نمی‌توانیم قراردادهای قطعی بلندمدت ببندیم، به سبب آنکه صادرات انواع میوه یا تره‌بار ممکن است امروز آزاد باشد و فردا یا ماه دیگر ممنوع اعلام شود. این بی‌ثباتی در قوانین مانع بزرگ صادرات است. ما آرزو داریم قانونی مشخص و ثابت برای صادرات تصویب شود و اعلام شود که تا یک سال آینده این قوانین برقرار خواهند بود. در این صورت، حضور در اکسپو با ثبات قوانین صادراتی و تجارت، تأثیر بسیار خوبی بر چرخه اقتصادی خواهد گذاشت.

این فعال حوزه صادرات در ادامه با اشاره به مثالی از قوانین مخل افزود: ما اگر بخواهیم قرارداد مثلاً تأمین لیموی خارگی را به مدت ۶ ماه با طرف پاکستانی ببندیم، امکان‌پذیر نیست؛ چرا که ممکن است فردا صبح مسئولی در وزارت جهاد از خواب بیدار شود و تصمیم بگیرد کسری بازار را با ممنوعیت صادرات جبران کند.

*جهاد کشاورزی از تنظیم بازار فقط ممنوعیت صادرات را یاد گرفته است

حنایی جهرمی با گلایه از سیاست‌های تنظیم بازار جهاد کشاورزی گفت: جهاد کشاورزی از تنظیم بازار فقط ممنوعیت صادرات را یاد گرفته است؛ در حالی که تنظیم بازار واقعی یعنی به‌اشتراک‌گذاری داده‌های کشت در سراسر کشور، تا کشاورزان در استان بتوانند از وضعیت کشت در سایر مناطق مطلع شوند و تصمیمات بهتری بگیرند. به عنوان مثال، اگر کشاورزی در فارس بخواهد سیب‌زمینی بکارد، اگر بداند که در همدان و کرمانشاه سطح زیر کشت این محصول افزایش یافته است، تصمیم دیگری می‌گیرد. متأسفانه وزارت جهاد کشاورزی ۴۰ سال است که نتوانسته این اطلاعات را به‌صورت جامع و در دسترس قرار دهد. در حالی‌که این وزارتخانه در روستاها و حتی بخش‌ها دفاتر اجرایی دارد و انجام این کار برای آن‌ها امکان‌پذیر است. این سوءمدیریت که نوعی خودتحریمی است، بیشتر از تحریم‌ها به اقتصاد کشور لطمه وارد کرده است.

این فعال حوزه صادرات میوه با بیان اینکه در ۲۰ سال گذشته نزدیک به ۸۰ درصد محصولات تره‌بار وارداتی برخی کشورهای حوزه خلیج فارس توسط کشاورزان و باغداران استان فارس تأمین می‌شد، افزود: اما در سال‌های اخیر، صادرات محصولات کشاورزی به این بازارها به‌طور چشمگیری کاهش یافته است.

وی در ادامه افزود: بازار محصولات تره‌باری فارس در دبی، مانند پیاز قرمز، سیب‌زمینی و میوه‌هایی مثل انار که عمدتاً از کازرون تأمین می‌شد، به‌کلی از دست رفته است. متأسفانه کشورهای افغانستان، هند و مصر بازار انار فارس را به دست گرفته‌اند؛ بازار صادرات پیاز هم در ۲ سال اخیر از دست داده‌ایم و ما با از دست دادن این بازارهای ثابت، چشم دوخته‌ایم تا ببینیم در کشورهای مقصد، به‌ویژه حوزه خلیج فارس، کدام محصولات را کم دارند، تا ما با هزار سختی آن‌ها را در استان یا خارج از استان تأمین کرده و صادر کنیم. یک روز گوجه‌فرنگی کم است، روز دیگر خیار و الی‌آخر. هیچ برنامه مدون و معلومی برای کشت و صادرات نداریم و کج‌دار و مریز به صادرات می‌پردازیم.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان میوه و تره‌بار با تأکید بر اینکه اوضاع صادرات به‌هم‌ریخته و آشفته است، گفت: این آشفتگی ناشی از قوانین خلق‌الساعه و تصمیمات ناگهانی دولتی است که بازار را دچار بی‌ثباتی کرده و فعالان حوزه صادرات را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

حنایی جهرمی در ادامه با تأکید بر اینکه اقلام صادراتی میوه و تره‌بار فارس تنوع بسیار زیادی دارد، اظهار کرد: ما محصولاتی بسیار خوبی چون انجیر، خرما، مرکبات را برای صادرات داریم، اما بازار این محصولات دست ما نیست. در سفری به اندونزی متوجه علاقه شدید مسلمانان این کشور ۲۵۰ میلیون نفری به مصرف خرما در ماه رمضان شدم؛ فرهنگی که بنابر آن معتقدند خوردن حتی یک دانه خرمای روزانه گناهان را می‌زداید. این بازار ظرفیت بسیار بزرگی برای صادرات خرمای باکیفیت فارس و ایران دارد، اما در بازار خرمای اندونزی، کشورهایی مانند مصر، عربستان و امارات حضور قوی و تمام‌قد دارند و به دلیل مشکلات صادراتی، به‌رغم داشتن محصول، ما متأسفانه از این بازار مهم محروم شده‌ایم.

حنایی جهرمی با اشاره به اینکه بزرگ‌ترین مشکل بخش خصوصی در صادرات این است که تصمیم‌سازان برای کل کشور نسخه واحدی می‌پیچند، در حالی که هر استان شرایط و ظرفیت‌های خاص خود را دارد، ادامه داد: این مشکلات به‌ویژه در بخش تعهدات ارزی، بسیار دست‌وپاگیر و آزاردهنده است. دولت به صادرکننده می‌گوید باید ارز خود را دقیقاً با نرخی که ما تعیین می‌کنیم به کشور برگردانی و آن‌هم با روشی که ما مشخص کرده‌ایم. در حالی که به سبب تحریم‌های گسترده در سطح بین‌الملل، صادرکننده راه‌های محدودی برای بازگرداندن ارز دارد، اما دولت به‌جای حمایت، با فشار و تهدید صادرکننده به برگرداندن ارز به حساب دولتی، مسیر فعالیت را مسدود می‌کند. این در حالی است که ما ارزی که از بازار جمع کرده‌ایم را فوراً باید با عوامل تولید و صادرات نظیر کشاورز و کانتینردار و غیره تسویه حساب کنیم؛ نمی‌توانیم هم‌زمان به فکر تعهدات ارزی دولت باشیم.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و تره‌بار فارس با اشاره به اینکه شرایط به گونه‌ای است که صادرکننده برای صادرات میوه و تره‌بار حتی یک برنامه یک‌ماهه هم نمی‌تواند بریزد، خاطرنشان کرد: این در حالی است که فقط تولید محصول خود ۶ تا هفت ماه طول می‌کشد، اما هر بار مسئولان یک دستورالعمل و قانون جدید صادر می‌کنند و صادرات محصولی را که تجار روی آن کار کرده‌اند، ممنوع اعلام می‌کنند یا قوانینی می‌گذارند که صادرکننده از خیر صادرات بگذرد.

وی تأکید کرد: رهبر جمهوری اسلامی به صادرکنندگان می‌گوید «جهادگران اقتصادی»؛ اما ما در کشور اسیر خودتحریمی‌ها هستیم و جرات بستن قراردادهای یک‌ساله برای تجارت را نداریم، چون شرایط مملکت ما هر روز یک قانون و دستورالعمل جدید دارد.

حنایی جهرمی با اشاره به اینکه ما کشوری غنی در تولید میوه و تره‌بار هستیم که می‌توانیم به سمت تولیداتی برویم که ارزش افزوده بسیار زیادی برای استان می‌آورند، تصریح کرد: با این حال، منِ صادرکننده حتی بر روی محصولات سنتی و بومی شهر خودم، جهرم، که به تمام زمان‌بندی تولید آن آگاه هستم، نیز نمی‌توانم برنامه‌ریزی کنم.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه فارس در ادامه توضیح داد: تجارت و صادرات بر پایه برنامه‌ریزی و پلن‌های منظم انجام می‌گیرد و این در همه جای دنیا یک قاعده است. مشتریان ما در بازارهای دبی و دیگر کشورهای منطقه منتظر نمی‌مانند تا ما موانع خودتحریمی را در کشورمان رفع کنیم و محصول را به‌دست‌شان برسانیم؛ چرا که تولیدکنندگان جایگزین در دیگر کشورها هستند که به‌صورت مستمر و در ۱۲ ماه سال با آن‌ها همکاری می‌کنند.

حنایی جهرمی با اشاره به اینکه واردات میوه نیز داستانی به همین پیچیدگی دارد و قوانین آن را بسیار محدود کرده است، گفت: طبق قانون، هم به سبب خروج ارز و هم حمایت از تولیدکننده داخلی، واردات تنها به میوه‌های معدودی خلاصه می‌شود؛ مثلاً فقط واردات انبه پاکستان در فصل خودش آزاد است و اجازه واردات آن هم تنها به تعاونی‌های مرزنشین داده می‌شود. ورود زنجبیل هم به‌صورت محدودی آزاد است، اما بازار رسمی واردات این اقلام هم تنها دست کسانی است که رانتی از جایی دارند؛ افرادی که اغلب هم واردکننده میوه نیستند.

وی در پایان با اشاره به اینکه صادرات پیشانی توسعه اقتصادی است، متذکر شد: با این وجود، صادرات میوه و تره‌بار در بخش خصوصی در ۲ سال گذشته سیر نزولی داشته است و می‌طلبد دولت صادرکننده را آزاد بگذارد تا در این شرایط تحریم، صادرات را انجام دهد؛ نه اینکه این قانون‌های دست‌وپاگیر باعث شود صادرکننده از خیر تجارت بگذرد.