آیا فارس خشن‌تر شده است؟ به گزارش فرخنده آشوری _ خبرنگار شهر مردم ، خشونت در استان فارس، یکی از مسائل اجتماعی و فرهنگی است که در سال های گذشته افزایش چشمگیری داشته است. برخی از عوامل مؤثر بر این پدیده عبارتند از: فشارهای روانی و اقتصادی، نبود مهارت های ارتباطی و حل تعارض، ضعف نهادهای رسمی و عرفی، تغییرات فرهنگی و ساختاری، و نقص در آموزش و پرورش. در سطح عموم جامعه نیز شاهد خشونت های گروهی و فردی هستیم که گاهاً به قتل و جرح منجر می شود. به عنوان مثال، در چند روز گذشته، دو حادثه قتل در شیراز رخ داد که یکی آن به دلیل اختلافات خانوادگی و دیگری به دلیل سلاح سرد بود

علاوه بر این، در سال‌های گذشته نیز شاهد تجمعات و اعتراضات در نقاط مختلف کشور بودیم که در برخی استان ها مانند فارس، با خشونت همراه شد. برخی از عامل های مؤثر بر این خشونت ها عبارتند از: نارضایتی از شرایط زندگی، تحرکات سیاسی، عدم حضور مؤثر نظام قضایی و نظام آموزش و پرورش. براساس نظر جامعه شناسان، لازم است که برای پیشگیری و کاهش خشونت در جامعه، به ریشه یابی عمیق و جامع از عوامل مؤثر بپردازیم و با توجه به بافت فرهنگی هر منطقه، راهکارهای مناسب را ارائه دهیم. همچنین باید به افزایش مهارت های ارتباطی و حل تعارض، تقویت نقش نهادهای رسمی و عرفی، ارتقای سطح آگاهی و آموزش، و اجرای قوانین حمایت از قربانیان توجه کنیم. در نهایت، باید به یاد داشته باشیم که خشونت هرگز راه حلی برای حل مسائل نیست و فقط باعث افزایش آسیب ها و مشکلات می شود.

*ورودی پرونده های خشونت به دادگستری فارس افزایش یافته است

علی فاتحی معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری فارس در گفتگو با شهر مردم ، تقسیم بندی خشونت به نوع کلامی و فیزیکی گفت: خشونت کلامی شامل توهین، افترا و غیره و خشونت فیزیکی از ایراد ضرب و جرح تا قتل را شامل می شود.

وی با بیان اینکه عموما وقتی از خشونت صحبت می کنیم منظور خشونت فیزیکی است، تاکید کرد: برخی از خشونت کلامی که روزمره در بحث های خیابانی یا رانندگی، محل کار و موارد مشابه اتفاق می افتاد مصداق مجرمانه دارد و ممکن است فرد بدون هیچ آگاهی مجرم شناخته شود بنابراین باید مردم محتاطانه عمل کرده و در شرایط عصبانیت خشم خود را کنترل کنند.

فاتحی با بیان اینکه خشونت برای همه افراد جامعه اقدامی نامطلوب است، عنوان کرد: گاهی فرد این خشونت را علیه خود انجام می دهد که به آن خودزنی یا خودکشی می گوییم، خشونت می تواند عمدی باشد یا بر اثر حواس پرتی مانند تصادفات غیر عمد انجام شود.

*کاهش فرهنگ عذرخواهی و افزایش خشونت

این مقام قضایی با گلایه از اینکه فرهنگ عذرخواهی در جامعه کاهش یافته است، خبر داد: تعداد ورودی پرونده های جرایم خشن در دادگستری فارس افزایش داشته که این ناشی از کاهش فرهنگ طلب بخشش و واسطه گری است، قبلا وقتی بین دو دوست، دو همسایه و موارد این چنینی بحثی شکل می گرفت، دیگران مداخله کرده و اینها را باهم آشتی می دادند و ماجرا فیصله می یافت اما الان کار به شکایت می رسد، باید روحانیون مساجد، ریش سفیدان و معتمدان کوچه و محله واسطه گری کنند تا از تشکیل چنین پرونده هایی جلوگیری شود.

وی با تاکید بر لزوم کنترل خشم، تصریح کرد: خشونت تبعات روانی جبران ناپذیری دارد، تبعات خشونت کلامی مانند تحقیر، توهین، تهدید و افترا بیشتر است و به راحتی ترمیم نمی شود، اگر این نوع خشونت در خانواده انجام شود سبب از بین رفتن فضای عاطفی و کاهش احساسات محبت آمیز می شود که جبران پذیر نیست.

فاتحی ادامه داد: آستانه تحمل مردم کاهش یافته است که این ناشی از مشکلات اجتماعی و اقتصادی حاکم بر جامعه است، باید با افزایش آستانه تحمل، کنترل خشم و ترویج فرهنگ عذرخواهی از ورود پرونده های بیشتر به دادگستری جلوگیری کرد، هدف ما پیشگیری است و این نیازمند همراهی مردم است.

فضای مجازی عامل افزایش خشونت کلامی و نوشتاری

وی با بیان اینکه باید فرهنگ‌سازی در اولویت قرار گیرد باید مهارت های زندگی و کنترل خشم آموزش داده شود، تاکید کرد: خشونت کلامی و نوشتاری یکی دیگر از انواع خشونت است که فضای مجازی سبب گسترش آن شده است چرا که فرد می تواند بدون شناسایی هویت و با یک هویت جعلی خشم خود را بروز داده و دست به خشونت های مانند تحقیر، توهین، فحاشی، تهمت و غیره بزند.

بابایی زاده ادامه داد: پیشگیری های کنشی نوع دیگر مقابله با خشونت است که بعد از بروز خشونت انجام می شود، البته ما باید سعی کنیم با ارتقای توانمندی های مهارتی و کلامی سعی کنیم از بروز خشونت جلوگیری کنیم چرا که بعد از بروز خشونت راهکارها دیگر چندان جوابگو نیست، باید سراغ راهکارهای کیفری و اصلاحی برویم.

وی یادآور شد: در کشورهایی مانند آلمان و کانادا برای افرادی که مرتکب خشونت شدند کلینیک هایی وجود دارد که به افراد نحوه مدیریت خشم را آموزش می بینند و افراد از سمت مدارش، دادگاه ها، ادارات و غیره به این کلینیک ها ارجاع داده می شوند، ما قصد راه اندازی چنین کلینیکی را در شیراز داشتیم اما به دلیل عدم همکاری شیراز انجام نشد.

*مهاجرپذیری و تقابل فرهنگی در فارس از عوامل آمار بالای خشونت در این استان

این روانشناس یکی دیگر از دلایل بالا بودن آمار خشونت در استان فارس را تقابل فرهنگی خواند و گفت: استان فارس یک استان مهاجرپذیر از استان های همجوار و کشورهای همسایه است و اتباع خارجی زیادی در فارس به ویژه شهر شیراز زندگی می کنند که تقابل فرهنگی را به وجود می آورد که زمینه ساز خشونت است، همچنین شیراز به بهشت آسیب های اجتماعی تبدیل شده است، چون مردم از متکدیان و معتادان به خوبی پذیرایی می کنند سبب شده تا روز به روز تعداد این افراد زیادتر شود، افزایش آمار این افراد، افزایش آمار خشونت را نیز به دنبال دارد.

*مشکلات اقتصادی از مهمترین عوامل بروز خشونت است

بهرام بابایی زاده، روانشناس بالینی در گفتگو با ما با بیان اینکه باید تفکیکی بین خشم، پرخاشگری و خشونت قائل شویم، گفت: خشم یک هیجان طبیعی در بشر است که با او متولد می شود برای ایجاد تعادل در زندگی بشر ضرورت دارد، خشم، ترس و عشق سه هیجانی هستند که به عقیده روانشناسان با انسان متولد می شوند.

وی پرخاشگری را نمود بیرونی خشم و ملایم‌تر از خشونت خواند و افزود: خشونت شدیدترین اعمال زور نسبت به عامل بیرونی است و به دلیل عوامل های زیادی مانند شکست های پی در پی در زندگی، شکست های مالی و اقتصادی، شکست های عاطفی و غیره اتفاق می افتد، به ویژه شکست های مالی و اقتصادی از اصلی ترین علل بروز خشونت است، فردی که در تامین نیازهای اولیه زندگی، اجاره بها و غیره ناتوان است و دچار مشکل شده مجبور به تحمل فشارهای زیادی است که این فشارها در شرایط به صورت خشونت نسبت به دیگران بروز پیدا می کند، به طور مثال در یک تصادف ذهن فرد درگیر خسارت و ضرر مالی حاصل از تصادف است و همین او را عصبانی کرده و خشونت شکل می گیرد.

بابایی زاده با اشاره به بروز خشونت به دلیل شکست های پی در پی عاطفی، تصریح کرد: ما عاطفه مثبت و عاطفه منفی داریم که روزانه در مترو، صف نانوایی، تاکسی و غیره شاهد آن هستیم، واکنش های هیجانی و احساسی که در رفتار افراد نمود پیدا می کند، به طور مثال رسانه ها مرتب در حال انتشار اخبار منفی و ایجاد عاطفه منفی هستند، رسانه ها تاثیر زیادی در گسترش و افزایش خشونت دارند، ما روزانه اخبار منفی زیادی می شنویم که سبب انباشتگی عواطف منفی می شود، این عواطف منفی به خشونت منتفی می شود.

این روانشناس متذکر شد: اگر نگاهی به پرونده های کیفری دادگستری فارس بیندازیم از هر ۱۰ پرونده درون مایه ۹ مورد آن خشونت است و این پرونده ها شامل سرقت، توهین، قتل و غیره می‌شوند، به طور مثال در جرایم خشونت در استان فارس توهین رتبه نخست و تهدید رتبه دوم را دارد.

*آموزش مهارت کنترل خشم در سیستم آموزشی نادیده گرفته شده است

بابایی زاده تاکید کرد: خشونت عوارض خطرناک و غیرقابل جبرانی دارد، خشونت می تواند یک پرخاشگری ساده مثل خشونت کلامی و نوشتاری تا نوع بدتر آن مثل قتل و خودکشی باشد که طیفی از عوامل مانند عوامل فردی، اجتماعی، اقتصادی و عوامل کلان مدیریتی و سیاسی، سبب می شود.

وی با بیان اینکه از نظر روانشناسی و پزشکی ساده‌ترین، مهمترین و تاثیرگذارترین روش در مقابله با خشونت، پیشگیری است، گفت: پیشگیری در سطوح اولیه مهمترین است، ما نباید زمینه بروز خشونت را از بین ببریم و در مرحله بعد پیشگیری های رشد مدار را باید درنظر بگیریم، پیشگیری باید از سنین کودکی آموزش داده شود، حتی پیش از تولد والدین آموزش های لازم را ببینند.

این روانشناس فعال با تاکید بر لزوم آموزش ۱۰ مهارت زندگی از سنین پایین، افزود: کنترل خشم یکی از این مهارت ها است که متاسفانه در نظام آموزشی ما هیچ جایگاهی ندارد، کنترل خشم یکی از راهبردی ترین مهارت ها است و در نظام های آموزشی برتر دنیا به آن توجه ویژه شده است اما ما از آن غافل شدیم و نتیجه این غفلت افزایش خشونت در جامعه است، این آموزش ها از طریق فرهنگسازی، توسعه رفتار اجتماعی، آموزش مهارت های زندگی در سنین ابتدایی و سنین پایین برای تاثیرگذاری بیشتر انجام شود، به طور مثال در مسابقات فوتبال یک بازیکن خارجی موقع اعتراض به داور دست های خود را پشت سر گره می کند چون از کودکی آموزش دیده تا با زبان اعتراض کند نه با بدن و رفتار خشن اما یک بازیکن ایرانی موقع اعتراض آنقدر از حرکات دست استفاده می کند که هم تیمی هایش نگران شده و مداخله می کنند تا از درگیری جلوگیری کنند، این رفتارها نتیجه آموزش متفاوت است.