در گفت‌وگو با دکتر زهره آقاسی کرمانی، روان‌شناس، روان‌سنج و مشاور خانواده، ابعاد روانی آلودگی هوا مورد بررسی قرار گرفت. وی با اشاره به تأثیر مستقیم آلودگی هوا بر سلامت روان، تأکید کرد: این پدیده تنها تهدیدی برای جسم نیست و می‌تواند موجب افزایش اضطراب، بی‌حوصلگی، خستگی ذهنی و اختلال خواب شود.

به گزارش شهر مردم: دکتر آقاسی کرمانی همچنین عوامل مؤثر بر حساسیت بیشتر برخی افراد نسبت به آلودگی هوا، از جمله ویژگی‌های شخصیتی، نگرانی‌های سلامتی و مصرف زیاد اخبار هشداردهنده را برشمرد و بر ضرورت آموزش و حمایت روانی در این زمینه تأکید کرد.

  خانم دکتر، از حضور شما سپاسگزاریم. در ابتدا بفرمایید آلودگی هوا چگونه بر سلامت روان تأثیر می‌گذارد؟

آلودگی هوا تنها یک تهدید فیزیکی نیست؛ ذهن و احساسات ما نیز از آن تأثیر می‌گیرند. تحقیقات نشان می‌دهد که در روزهای آلوده، احتمال تجربه‌ی اضطراب، خستگی ذهنی، تحریک‌پذیری، بی‌حوصلگی، مشکلات تمرکز و اختلال خواب افزایش می‌یابد. وقتی مغز آلودگی را یک “تهدید” تشخیص می‌دهد، سیستم عصبی بدن فعال می‌شود و اگر این وضعیت تکرار شود، فرد دچار استرس مزمن می‌گردد.

چرا برخی افراد نسبت به آلودگی هوا حساس‌تر و مضطرب‌تر هستند؟

این موضوع کاملاً طبیعی است. عوامل مختلفی در این تفاوت نقش دارند:

نگرانی برای سلامت خود یا عزیزان:

سابقه بیماری‌های تنفسی

شخصیت‌های حساس، مضطرب یا کمال‌گرا

مصرف زیاد اخبار و اطلاعات هشداردهنده

احساس بی‌اختیاری در برابر شرایط محیط

افراد مضطرب‌تر معمولاً تهدیدها را بزرگ‌تر می‌بینند و نیاز به آموزش و حمایت بیشتری دارند.

برای کاهش استرس ناشی از آلودگی هوا چه کارهایی می‌توان انجام داد؟

بهترین رویکرد، ترکیبی از مراقبت ذهنی، رفتاری و محیطی است:

۱. مراقبت ذهنی

کاهش مصرف خبرها به حد ضرورت

تمرین تنفس ‌عمیق (۴ ثانیه دم – ۴ ثانیه نگه‌داشتن – ۶ ثانیه بازدم)

استفاده از تمرین‌های آرام‌سازی یا مدیتیشن روزانه

نوشتن نگرانی‌ها و برنامه‌ریزی جهت کاهش آنها

جایگزینی افکار ناامیدکننده با افکار واقع‌بینانه و کنترل‌پذیر

۲. مراقبت رفتاری

داشتن برنامه روزانه ثابت و آرام

ورزش سبک در خانه (۱۰ تا ۲۰ دقیقه کافی است)

خواب کافی و کاهش کافئین

معاشرت مثبت با خانواده و دوستان

انجام کارهای لذت‌بخش کوچک مثل دیدن فیلم، موسیقی آرام، آشپزی یا هنر

۳. مراقبت محیطی

استفاده از ماسک N95 در فضای باز

تنظیم زمان خروج در ساعات کم‌ترافیک

استفاده از دستگاه تصفیه‌هوا یا گیاهان مناسب

تهویه مناسب و جلوگیری از ورود هوای آلوده

کاهش فعالیت‌های خارج از خانه در ساعات اوج آلودگی

والدین چگونه از کودکان و سالمندان محافظت کنند؟

برای کودکان محیط بازی خانگی متنوع ایجاد کنید.

با گفت‌وگوی ساده و آرام توضیح دهید که چرا باید مراقب باشند، بدون ایجاد ترس.

برای سالمندان، داروها با منظم‌ترین شکل استفاده شود.

آب کافی بنوشند.

در صورت امکان، جلسات سرگرمی و گفت‌وگو در خانه برگزار شود تا احساس تنهایی و بی‌حوصلگی کمتر شود.

آیا آلودگی هوا می‌تواند روی روابط خانوادگی تأثیر بگذارد؟

بله. در روزهای آلوده، افراد معمولاً کم‌تحمل‌تر و زودتر عصبی می‌شوند و چون فعالیت بیرونی کاهش می‌یابد، خانواده‌ها بیشتر در کنار هم هستند و احتمال اصطکاک افزایش پیدا می‌کند.

توصیه من:   کمی مهربان‌تر از همیشه باشیم

بحث‌های حساس را به زمان مناسب‌تری موکول کنیم

وقت مشترک با کیفیت ایجاد کنیم (بازی، فیلم، گفت‌وگو، آشپزی)

این کار ساده، جو خانه را آرام‌تر می‌کند.

در روزهای آلوده چه فعالیت‌هایی برای روح و روان مناسب‌تر است؟

پیاده‌روی ملایم در خانه یا روی تردمیل

یوگا و حرکات کششی

خواندن کتاب، پادکست‌های انگیزشی

فیلم‌های کمدی

نقاشی، نوشتن، کاردستی

گوش دادن به موسیقی آرام

* بازی‌های خانوادگی یا دورهمی‌های کوچک

این فعالیت‌ها انرژی مثبت ایجاد می‌کند و حس کنترل را افزایش می‌دهد.

اگر فردی دچار اضطراب شدید یا بی‌حوصلگی طولانی شود چه باید بکند؟

در این مواقع لازم است فرد با یک روان‌شناس یا مشاور صحبت کند. آلودگی هوا ممکن است مشکلات پنهان روانی را فعال کند. دریافت مشاوره، فرد را سریع‌تر به تعادل ذهنی بازمی‌گرداند و از مزمن شدن مشکل جلوگیری می‌کند.

پیام امیدبخش دکتر زهره آقاسی کرمانی به مردم

آلودگی هوا شرایط سختی ایجاد می‌کند و گاهی باعث می‌شود احساس کنیم تحت فشار هستیم. اما فراموش نکنیم که هر دوران سختی، فرصتی برای یادگیری مهارت‌های جدید زندگی است.

ما می‌توانیم با مجموعه‌ای از انتخاب‌های کوچک—مثل مراقبت از خود، مدیریت ذهن، ایجاد فضای آرام در خانه و حمایت از یکدیگر—زندگی‌مان را از تأثیرات منفی آلودگی محافظت کنیم.

یادتان باشد:

هر روز که مراقب خودتان هستید، یک قدم به سمت حال خوب‌تر برمی‌دارید.

حتی کارهای کوچک، جمع می‌شوند و تغییر بزرگ می‌سازند.

این دوره هم می‌گذرد، اما مهارت‌هایی که یاد می‌گیریم برای همیشه با ما می‌مانند.

حضور در مطب شنبه و چهارشنبه از ساعت ۱۹ الی ۱۳

تلفن  09035848123

22939542

آدرس : تهران ، میدان نوبنیاد ، خیابان لنگری، خیابان فخری زاده ، پلاک ۳۰ طبقه دوم