معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز: ۱۲ مرکز در شیراز برای تست رایگان و محرمانهٔ اچ‌آی‌وی فعال است ، به گزارش فاطمه مقدم – خبرنگار شهر مردم،مهار همه‌گیری اچ‌آی‌وی و ایدز با اطلاع‌رسانی، پیشگیری، تشخیص زودهنگام، درمان و حمایت از مبتلایان ممکن است. سال‌هاست که پزشکان و فعالان پیشگیری و اطلاع‌رسانی بیماری ایدز چنین پیامی را به مردم مخابره می‌کنند، اما هنوز اساسی‌ترین گام، یعنی مشارکت در شناسایی مبتلایان، در کشور ما با کندی برداشته می‌شود و علت آن بیش از هر چیز ریشه در عوامل و حساسیت‌های فرهنگی دارد.

پویش «من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم» که هر سال از بیستم آبان تا بیستم آذر برگزار می‌شود، بار دیگر در کشور راه‌اندازی شده تا به‌عنوان نمادی از امید و آگاهی، در یک اقدام همگانی، دستی حمایتگر باشد برای کسانی که گام‌های نخست را برمی‌دارند و انجام تست اچ‌آی‌وی را برای مردم آسان‌تر کند.

در پویش امسال، پیام همان پیام قدیمی اما مهم است:

«این بیماری مختص قشر خاصی از جامعه نیست؛ هر انسانی می‌تواند در معرض ویروس قرار گیرد، بنابراین باید در سیاست‌گذاری سلامت، شمول و عدالت جایگاه نخست را داشته باشند.»

*مردم با شرکت در این پویش می‌توانند با کمترین نگرانی از خدمات رایگان و محرمانه بهره‌مند شوند

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز در گفت‌وگو با «شهر مردم» اظهار کرد: ۱۲ مرکز انجام تست رایگان و محرمانهٔ «من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم» در شیراز فعال شده است.

وی گفت: جدا از ساختارهایی که تنها برای پویش در نظر گرفته شده، در شهر شیراز از نظر دسترسی به تست رایگان، مشاوره و درمان، به‌صورت نظام‌مند، یک مرکز مشاورهٔ بیماری‌های رفتاری و سه پایگاه مشاوره به‌صورت متمرکز عهده‌دار انجام مشاوره و تست اچ‌آی‌وی در طول سال هستند، در مرودشت نیز یک مرکز مشاوره و در همهٔ شهرستان‌ها پایگاه‌های مشاوره در مراکز بهداشت برای انجام رایگان این تست در طول سال آمادگی دارند.

دکتر اورنگ ایلامی استقبال شهروندان شیرازی از پویش در سال گذشته را بسیار مثبت ارزیابی کرد و افزود: شیراز از نظر تعداد تست اچ‌آی‌وی در سال گذشته رتبهٔ دوم کشور را داشت؛ این نشان‌دهندهٔ افزایش آگاهی عمومی و تعامل مردم با برنامه‌های سلامت است. آمار شرکت‌کنندگان در کمپین سال گذشته برابر با ۱۳ ‌هزار و ۱۳ تست اچ‌آی‌وی بود که از این میان ۱۶ مورد مثبت ثبت شد.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی در پاسخ به این سؤال که اگر تست فردی مثبت باشد، چه خدمات حمایتی و درمانی در شیراز دریافت می‌کند، گفت: در صورت مثبت شدن تست اولیه، ابتدا آزمایش تأییدی در آزمایشگاه مرجع انجام می‌شود. پس از تأیید، بیمار از مراقبت و درمان بهره‌مند خواهد شد. با درمان مناسب و کاهش بار ویروسی در بدن، فرد می‌تواند طول عمر طبیعی داشته باشد. در این زمینه، خدمات حمایتی نیز توسط سازمان بهزیستی به بیماران نیازمند ارائه خواهد شد.

* ۵۱ هزار بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی در کشور 

وی در ادامه بیان کرد: طبق آخرین تخمین مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، در حال حاضر بیش از ۵۱ هزار نفر با عفونت اچ‌آی‌وی در کشور زندگی می‌کنند. این در حالی است که تنها نزدیک به ۲۶ هزار نفر از بیماران زنده شناسایی و ثبت شده‌اند و از این تعداد حدود ۲۰ ‌هزار نفر تحت درمان قرار دارند. این آمار بیانگر آن است که هنوز بخش قابل توجهی از مبتلایان، از وضعیت ابتلای خود آگاه نیستند.

دکتر ایلامی با اشاره به اینکه انگ و تبعیض حاکم بر بیماری و عدم مراجعهٔ گروه‌های نیازمند به تست از عمده مشکلات برنامه است، اظهار کرد: این پویش فرصتی ارزشمند است تا عموم مردم با کمترین نگرانی از انگ اجتماعی، به انجام تست اچ‌آی‌وی بپردازند. این پویش با ترویج فرهنگ مراجعهٔ داوطلبانه برای انجام تست، در حقیقت نماد همبستگی اجتماعی و گامی مؤثر در مسیر کنترل اچ‌آی‌وی به شمار می‌رود.

وی در ادامه تأکید کرد: مردم باید با واقعیات عفونت اچ‌آی‌وی آشنا شوند. تمام افرادی که رفتارهای مخاطره‌آمیز دارند باید از نظر بیماری بررسی شوند. این افراد نیز باید آموزش ببینند تا برای انجام تست سریع و رایگان به مراکز تحت مجموعهٔ دانشگاه مراجعه کنند.

دکتر ایلامی در پایان خاطرنشان کرد: خوشبختانه با افزایش سطح آگاهی مردم و ارتقای خدمات مراقبتی و درمانی، اچ‌آی‌وی به بیماری‌ای قابل کنترل تبدیل شده است و درمان منظم و مراقبت مستمر بیماران می‌تواند بار بیماری را به شکل قابل توجهی در جامعه کاهش دهد.

*با درمان به‌موقع، ویروس اچ‌آی‌وی کنترل می‌شود و بیمار به زندگی عادی بازمی‌گردد 

پویش امسال با هدف تشدید شناسایی موارد ابتلا و گسترش آموزش‌های همگانی دربارهٔ ویروس اچ‌آی‌وی طراحی شده است. تلاش می‌شود با افزایش آگاهی عمومی، ترس و انگ اجتماعی مرتبط با انجام تست کاهش یابد.

دکتر وحید جهان‌میری‌نژاد، یکی از فعالان شناخته‌شده در حوزهٔ پیشگیری از ایدز در ایران، که سال‌ها به‌عنوان مشاور ادارهٔ ایدز وزارت بهداشت فعالیت کرده، چند سالی است به زادگاهش شیراز بازگشته و در این شهر به فعالیت‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی ادامه می‌دهد. تمرکز اصلی او بر اصلاح باورهای نادرست دربارهٔ کرونا و اچ‌آی‌وی و افزایش سواد سلامت در جامعه است.

این پزشک در گفت‌وگو با «شهر مردم» با اشاره به اینکه یکی از چالش‌های بزرگ کنترل اچ‌آی‌وی در ایران، موضوع «بیماریابی» است، گفت: ما در شناسایی افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند، بسیار عقب‌تر از برآوردهایی هستیم که مدل‌های علمی از تعداد واقعی مبتلایان ارائه می‌کنند.

دکتر جهان‌میری‌نژاد افزود: ایران در کنار همهٔ کشورهای عضو سازمان جهانی بهداشت، متعهد شده بود که تا سال ۲۰۲۵ به هدف «۹۵-۹۵-۹۵» برسد؛ یعنی ۹۵ درصد از افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی شناسایی شوند، ۹۵ درصد از شناسایی‌شده‌ها تحت درمان قرار گیرند و از میان درمان‌شده‌ها، ۹۵ درصد درمان موفقی داشته باشند و بار ویروسی در خون آنان به حد صفر برسد.

وی افزود: اغلب افرادی که در ایران تحت درمان هستند، به بار ویروسی صفر رسیده‌اند و درمان کاملاً موفقیت‌آمیز بوده است؛ این افراد می‌توانند زندگی و طول عمر طبیعی داشته باشند.

وی توضیح داد: بیماری مبتلا به اچ‌آی‌وی وقتی به مرحلهٔ «بار ویروسی صفر» می‌رسد، دیگر قابل انتقال نیست. افرادی که این عفونت را دارند، می‌توانند با افراد سالم ازدواج کنند و حتی مادرانی که اچ‌آی‌وی دارند و به درمان خود پایبندند و بار ویروس در خون آنان صفر است، نوزاد سالم به دنیا خواهند آورد. این نوید بزرگی برای کنترل بیماری است.

فعال حوزهٔ پیشگیری از ایدز در ادامه گفت: ایران در اجرای هدف دوم که بنا بود افراد شناسایی‌شده تحت درمان قرار گیرند، عقب است؛ زیرا بخشی از مبتلایان به‌سبب انگ اجتماعی و بی‌اعتمادی به سیستم درمانی کشور، از مراجعه برای درمان خودداری می‌کنند. در حالی‌که درمان در ایران محرمانه، رایگان و بسیار مؤثر است.

وی افزود: همچنین در هدف نخست که شناسایی مبتلایان است نیز از هدف تعیین‌شده عقب هستیم. طبق تخمین‌های علمی، هزاران نفر – عمدتاً جوانان – از بیماری خود آگاهی ندارند و ناخواسته در حال انتقال آن به دیگران هستند. این عفونت همچون آتشی زیر خاکستر است که ممکن است ناگهان شعله‌ور شود. بنابراین، مهم‌ترین چالش ما در ایران، گسترش آگاهی و تشخیص به‌موقع است. هدف از پویش «من هم تست اچ‌آی‌وی می‌دهم» نیز تشویق افراد به مراجعه به مراکز مشاورهٔ رفتاری و انجام تست است. در صورت ابتلا نیز درمان کاملاً رایگان و محرمانه انجام می‌شود؛ در حالی‌که داروهای این بیماری‌ها معمولاً بسیار گران و در برخی کشورها نایاب‌اند.

این پزشک با تأکید بر اینکه راه‌های انتقال اچ‌آی‌وی محدود به رابطهٔ جنسی، انتقال خونی و مادر به جنین است و هیچ‌گونه احتمال انتقال در روابط عادی و روزمره وجود ندارد، گفت: طرد، انگ و تبعیض سبب می‌شود بسیاری از افراد از انجام تست خودداری کنند. در واقع، بزرگ‌ترین مانع ما برای شناسایی مبتلایان، همین انگ اجتماعی است.

وی افزود: تبعیض در رفتار با این افراد، چه در دسترسی به خدمات درمانی، چه در اشتغال و روابط اجتماعی، اثری جدی بر جوانان دارد. بسیاری از آنان در مواجهه با پیشنهاد انجام تست مقاومت نشان می‌دهند.

دکتر جهان‌میری‌نژاد در پاسخ به این پرسش که آیا افراد بدون رفتار پرخطر هم باید تست بدهند، گفت: سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند حتی افرادی که رفتار پرخطر ندارند، حداقل یک‌بار تست اچ‌آی‌وی انجام دهند، زیرا بزرگ‌ترین علامت اچ‌آی‌وی، «بی‌علامت بودن» آن است.

وی افزود: تنها تست‌های تشخیصی می‌توانند ابتلا را مشخص کنند. این تست‌ها در آزمایشگاه‌ها و مراکز مشاورهٔ بیماری‌های رفتاری قابل انجام است و در تست‌های سریع، طی حدود ۱۰ دقیقه نتیجه مشخص می‌شود. برای انجام تست نیازی به کارت شناسایی نیست و نتیجه فقط به خود فرد داده می‌شود. علاوه بر آن، مشاوره‌های قبل و بعد از آزمایش نیز ارائه می‌شود.

او افزود: آگاه‌سازی دربارهٔ این بیماری سبب پیشگیری از گسترش آن و کاهش انتقال به دیگران می‌شود.

* ۷۲ ساعت پس از مواجههٔ پرخطر با ویروس، زمان طلایی پیشگیری از ابتلا به ایدز است 

دکتر جهان‌میری‌نژاد در پاسخ به این سؤال که اگر تست مثبت شد، فرد تا چه حد در خطر است، گفت: در آزمایش اولیه هنگامی که چیزی در نمونهٔ خون واکنش داده یا به اصطلاح «ری‌اکتیو» شود، این به‌تنهایی به معنای قطعی بودن ابتلا نیست و باید آزمایش‌های تأییدی دقیق‌تر انجام شود. پس از تأیید، با آزمایش‌های تکمیلی مرحلهٔ بیماری مشخص و درمان با داروهای ضد رتروویروسی آغاز می‌شود. این درمان نقش مهمی در کاهش بار ویروسی و پیشگیری از انتقال دارد.

وی افزود: با انجام دوبار تست اچ‌آی‌وی در تمام زنان باردار، با وجود شناسایی سالانهٔ موارد جدید، مداخلات مؤثر موجب کاهش چشمگیر تولد نوزادان مبتلا شده و در برخی سال‌ها این رقم حتی به صفر رسیده است.

این فعال آگاهی‌بخش در پاسخ به اینکه آیا خود یا خانواده‌اش تست داده‌اند، گفت: من بارها در برنامه‌هایی که برای سخنرانی دعوت شده‌ام، تست اچ‌آی‌وی را جلوی مخاطبان انجام داده‌ام. چون این تست بسیار ساده است، همیشه ابتدا خودم آن را می‌دهم. در دوران دانشجویی سوزن آلوده‌ای به دستم فرو رفت و بعد فهمیدم فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی بوده است. این تجربه فرصتی برای توضیح دربارهٔ پیشگیری پس از مواجهه بود.

وی خاطرنشان کرد: پیشگیری پس از مواجهه به درمان‌هایی گفته می‌شود که در ۷۲ ساعت نخست پس از تماس پرخطر به فرد داده می‌شود. در این مدت طلایی، داروها بیشترین اثر را دارند و احتمال ابتلا به حداقل می‌رسد. این درمان‌ها نیز در مراکز مشاورهٔ رفتاری سراسر کشور در دسترس هستند.

گفتنی است؛ اجرای پویش همگانی که تا بیستم آذرماه ادامه دارد، فرصتی است تا هر شهروند ضمن آگاهی از وضعیت سلامت خود، نقشی مؤثر در کنترل بیماری و حمایت از جامعه ایفا کند.